Polski Portal Morski
Aktualności Historia

Wały Chrobrego w Szczecinie. Unikatowe zabytki z toru wodnego

Przedstawiciele muzeów w Kołobrzegu i Szczecinie oraz Urzędu Morskiego podczas konferencji zorganizowanej na Wałach Chrobrego zaprezentowali ciekawe eksponaty wydobyte z Odry przy oczyszczaniu toru wodnego Szczecin-Świnoujście. Pokazali m.in. zbiornik paliwa z niemieckich jednostek patrolowych marynarki III Rzeszy czy lawetę działa przeciwlotniczego instalowaną na niemieckich U-Botach.

– Na dzisiejszej konferencji prezentujemy namiastkę tego, co udało się już wydobyć z Odry – przyznał Aleksander Ostasz, dyrektor Muzeum Oręża Polskiego z Kołobrzegu podkreślając, że ocalone eksponaty to efekt współpracy z Muzeum Narodowym, Urzędem Morskim w Szczecinie i Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków. – To są znaleziska dokonane przy oczyszczaniu dna w związku z modernizacją toru wodnego Szczecin-Świnoujście do głębokości 12,5 metra.

– Nie ukrywam, że to dla nas satysfakcja, że możemy przyczynić się do zachowania części historii regionu i miasta – przyznał Paweł Szumny, zastępca dyrektora Urzędu Morskiego w Szczecinie. – Oczyszczanie toru jest już w fazie końcowej, ale pewnie jeszcze uda się wydobyć co cennego z punktu widzenia  muzealników.

Dzięki wspomnianej współpracy udało się uratować przed złomowaniem wiele niezwykle cennych, zabytków techniki militarnej i morskiej.

– Po elementach niemieckiego pancernika kieszonkowego Lützow, zbombardowanego przez Królewskie Siły Powietrzne w kwietniu 1945 r. przyszedł czas na wojskowe kutry patrolowe oraz… okręty podwodne – kontynuował dyrektor Muzeum Oręża Polskiego. – Dziś prezentujemy państwu element lawety podwójnego działa przeciwlotniczego 2,0 cm Flak C/38 oraz dodatkowy zbiornik paliwa pochodzący z jednostek patrolowych Kriegs-Fisch-Kutter.

Wstępna analiza pozwoliła ustalić, że pierwszy z zabytków, z dużym prawdopodobieństwem stanowi element arsenału niemieckiego okrętu podwodnego, prawdopodobnie w najbardziej popularnym wariancie VIIC (jednostki tego typu przemierzały szlak ze Szczecina do Świnoujścia stacjonując m.in. na wodach Zalewu Szczecińskiego). Obiekt został uszkodzony najpewniej przez eksplozję – efekt albo bezpośredniego ataku, albo celowego działania załogi dążącej do zniszczenia go w obawie przed dostaniem się w ręce nieprzyjaciela.

Z kolei zbiornik jest nie tylko ciekawostką militarną, ale również artefaktem związanym bezpośrednio z dziejami stolicy województwa zachodniopomorskiego. Jak wynika z wytłoczonych na nim oznaczeń, wyprodukowały go szczecińskie zakłady Hermanna Otto Ippena, uczestniczące skądinąd w procesie montażu kutrów patrolowych Kriegsmarine.

– Aktualnie oba zabytki eksponujemy w naszym muzeum w Kołobrzegu – dodaje dyrektor. -Podstawę armaty podziwiać można w oddziale militarnym przy ul. Emilii Gierczak 5, a zbiornik na terenie Kołobrzeskiego Skansenu Morskiego przy ul. Bałtyckiej 31.

Zbiornik dodatkowy dla Kriegs-Fisch-Kutter

Jednostki patrolowe typu Kriegs-Fisch-Kutter, konstrukcyjnie oparte o kutry rybackie, budowane były w niemieckich stoczniach na całym wybrzeżu Bałtyku. Ich podstawowe zadanie stanowiło skanowanie strefy przybrzeżnej przede wszystkim w rejonie kluczowych dla Marynarki Wojennej III Rzeszy lokalizacji, m.in. portów. Po zakończeniu II wojny światowej Kriegs-Fisch-Kutter zasiliły tworzoną na Wybrzeżu, polską flotę rybacką. Ostatni tego typu obiekt, noszący nazwę „Rotmistrz Pilecki”, złomowano w 2018 r.

Dodatkowe zbiorniki paliwa, dokładnie takie jak odnaleziony podczas prac na torze wodnym Szczecin-Świnoujście, pomagały KFK wydłużyć czas rejsu. Mocowano je z reguły na specjalnych zrzutniach powyżej nadburcia parami lub po cztery sztuki (cecha typowa dla kutrów operujących na Morzu Północnym). System ten pozwalał na szybki zrzut beczek w przypadku wykrycia przez samoloty aliantów. Charakterystycznym elementem konstrukcyjnym zbiorników był krócieć spustowy, pozwalający na zasilanie paliwem bezpośrednio do układu jednostki. Zaprezentowany obiekt wyprodukowały funkcjonujące w latach 1899-1945 przy dzisiejszej ul. Przejazd oraz na Nabrzeżu Wieleckim zakłady Hermanna Otto Ippena. Od 1904 r. firma ta zajmowała się m.in. dystrybucją paliwa dla niemieckich jednostek pływających oraz wytwarzaniem elementów umożliwiających jego przetaczanie. Już w czasie I wojny światowej z fabryki sprzedawano benzynę oraz benzol na terenie całego Pomorza, Prus Zachodnich i Meklemburgii.

Zbiornik został oczyszczony i zakonserwowany. Pokryto go kilkoma warstwami farby, co zabezpieczyć ma zabytek przed korozją.

Podstawa podwójnego działa przeciwlotniczego 2,0 cm Flak C/38

Ważąca 94 kg podstawa (laweta) instalowana była na okrętach podwodnych Kriegsmarine od 1942 r. a jej wykorzystanie wzmocnić miało siłę ognia przeciwlotniczego U – Bootów w przypadku ataku z powietrza. Pierwsze tego rodzaju lawety pojawiły się  na platformach zwanych Wintergarten, kiosków w wariancie Turmumbau II okrętów U-193 (klasa IXC/40), U-237 oraz U-955 (oba klasa VIIC/41). Mocowano na niej dwa, ułożone względem siebie prostopadle, szybkostrzelne działa przeciwlotnicze 2,0 cm Flak C/38 kalibru 20 mm – morską wersję standardowej w tej klasie broni w Niemczech, służącej do zwalczania samolotów. Donośność praktyczna tego uzbrojenia wynosiła 2,2 km a szybkostrzelność: 220 strz./min. Broń zasilana była z 20-nabojowych magazynków pudełkowych.

Szacuje się, że broń przeciwlotnicza instalowana na U-Bootach zniszczyła łącznie ok. 120 samolotów sił koalicji antyhitlerowskiej. Dane brytyjskiego Coastal Command sugerują wyłączenie, czyli zestrzelenie lub nieodwracalne uszkodzenie przez działa okrętów podwodnych Kriegsmarine nawet 700 samolotów.

Laweta to jeden z ciekawszych zabytków wojskowej techniki morskiej znajdujących się w Polsce. Tego rodzaju lawety, obok pojedynczego działa kalibru 37 mm, znalazły się na wyposażeniu U-Boota VIIC/41 numer U-995, stanowiącego dziś element ekspozycji muzealnej w Laboe niedaleko Kilonii.

(pj)

Zobacz podobne

„Bild”: fundacja powołana przez władze Meklemburgii-Pomorza Przedniego miała pomóc ukończyć Nord Stream 2 pomimo sankcji

BS

266. dostawa gazu ziemnego do Terminala LNG w Świnoujściu

AB

Portal SIPAM już uruchomiony dla użytkowników

Autor

Zostaw komentarz

Ta strona wykorzystuje pliki cookie, aby poprawić Twoją wygodę. Zakładamy, że nie masz nic przeciwko, ale możesz zrezygnować, jeśli chcesz. Akceptuję Czytaj więcej

Polityka prywatności i plików cookie