Morskie tradycje Elbląga sięgają najstarszej przeszłości tego miasta. Początkowo pomyślność Elbląga związana była z rozwojem handlu morskiego w strefie hanzeatyckiej. Obejmowała ona obszar w basenie Bałtyku i Morza Północnego. Wymiana handlowa z krajami należącymi do Hanzy przekraczały 90% globalnych obrotów.
Z racji swego położenia nad rzeką Elbląg, mającą połączenie z Wisłą Elbląg był obok Gdańska głównym portem morskim dla ziem polskich. Był też jednym z ośrodków polityki morskiej królów polskich.
W okresie rządów pruskich i niemieckich (1772 – 1945) rozwinął się w Elblągu przemysł stoczniowy. W roku 1837 powstały Zakłady Schichau, które z biegiem lat przekształciły się w największy koncern w Prusach Wschodnich. W roku 1900 firma zatrudniała 3 000 pracowników. Produkowano m.in. maszyny parowe, lokomotywy, statki specjalne, handlowe i wojenne, głównie torpedowce i łodzie podwodne dla Kriegsmarine i na eksport. Odbiorcami było 13 państw, głównie europejskich oraz Chin, Japonia, Argentyna, Brazylia i USA.
W mieście funkcjonował również duży zakład Komnicka, produkujący samochody ciężarowe.
W okresie międzywojennym wzrost znaczenia elbląskiego portu nastąpił w latach 30 – tych. Największy obrót odnotowano w 1936r – pół mln ton. Przez port eksportowano: węgiel, koks, żelazo, pasze, mat. budowlane, nawozy; importowano: zboże, mąkę, tytoń, elementy maszyn. Było to wynikiem poprawy koniunktury gospodarczej i nakręcania przez III Rzeszę spirali zbrojeń.
Podczas II wojny światowej w stoczni Schichau intensywnie produkowano łodzie podwodne, łodzie torpedowe i inne.
Łącznie w latach 1885-1945 we wszystkich zakładach Schichau wyprodukowano 1 634 statków różnych typów.
W roku 1945 Elbląg powrócił do Polski. Splot wielu czynników sprawił, że miasto pomimo prób tuż po wojnie i w latach 60 nie mogło powrócić do swojej dawnej roli portu morskiego. Ignorowanie przez ZSRR układu z Polską z 1945 roku, który gwarantował polskim statkom żeglugę przez rosyjską część Zalewu i Cieśninę Pilawską, wyeliminowało port z wymiany międzynarodowej. Żaden z Polskich portów nie był w takiej sytuacji.
W wyniku zmiany sytuacji politycznej, restrukturyzacji gospodarki oraz działań samorządu powstały warunki do zmiany tego stanu rzeczy.
Na przestrzeni lat 90 – tych miasto podjęło działania mające na celu reaktywowanie elbląskiego portu. Uaktualniono granice portu, utworzono morskie przejście graniczne, w którym funkcjonują wszystkie placówki niezbędne do obsługi ruchu towarowego i pasażerskiego. W porcie funkcjonuje: Straż Graniczna, Urząd Celny, Kapitanat Portu, Zarząd Portu. Od 1993 roku nastąpiło ożywienia przewozów towarowych i pasażerskich.
Źródło Port Elbląg
