W ponad jednej czwartej przebadanych rzek z różnych regionów świata stwierdzono obecność farmaceutyków w potencjalnie toksycznych stężeniach – informuje czasopismo „Proceedings of the National Academy of Science”. To pierwsze globalne badanie skażenia medycznego środowiska.
Naukowcy z Uniwersytetu w Yorku (Anglia) przeanalizowali stan wód w 258 rzekach świata w poszukiwaniu obecności 61 różnych farmaceutyków, takich jak karbamazepina, metformina i kofeina.
Badano rzeki w ponad połowie krajów świata; w 36 z tych krajów nigdy wcześniej podobnego doświadczenia nie przeprowadzono.
Okazało się, że zanieczyszczenia farmaceutyczne występują na wszystkich kontynentach oraz że istnieje silna korelacja pomiędzy statusem społeczno-ekonomicznym kraju a poziomem zanieczyszczenia medykamentami w jego rzekach. Najbardziej zanieczyszczone są kraje o niższych dochodach.
Wysoki poziom takich zanieczyszczeń był najsilniej powiązany z regionami o wysokiej medianie wieku, a także z wysokim lokalnym bezrobociem i wysokimi wskaźnikami ubóstwa. Najgorzej w zestawieniu wypadły państwa Afryki Subsaharyjskiej, Ameryki Południowej i części południowej Azji.
Czynnikami, które najsilniej wpływały na wysokie poziomy zanieczyszczeń farmaceutykami, były: wyrzucanie śmieci wzdłuż brzegów rzek, nieodpowiednia infrastruktura ściekowa, brak regulacji dla przemysłu farmaceutycznego oraz przerzucanie zawartości szamb do lokalnych rzek.
Badanie wykazało również, że jedna czwarta badanych miejsc zawierała zanieczyszczenia – takie jak sulfametoksazol (antybiotyk), propranolol (beta-bloker na problemy z sercem), cyprofloksacyna (antybiotyk) i loratadyna (lek przeciwhistaminowy na alergie) – w potencjalnie szkodliwych stężeniach.
Eksperymentem objęło m.in. bardzo duże i znane rzeki, takie jak Amazonka, Missisipi, Tamiza i Mekong. Przekrój miejsc, z których pobierano próbki wody, był ogromny: od wioski Yanomami w Wenezueli, gdzie w ogóle nie stosuje się nowoczesnych leków, po najbardziej zaludnione miasta świata: Delhi, Londyn, Nowy Jork, Lagos, Las Vegas czy Kanton; od tundry w Kolorado i regionów polarnych na Antarktydzie, po tunezyjskie pustynie. Uwzględniono również obszary wysoce niestabilnie politycznie, takie jak Bagdad, palestyński Zachodni Brzeg i Jaunde w Kamerunie.
Autorzy publikacji wyrażają nadzieję, że dzięki bardziej skrupulatnemu monitorowaniu farmaceutyków w środowisku uda się opracować lepsze strategie ograniczania powodowanych przez nie szkodliwych skutków.
„Dzięki 127 współpracownikom z 86 instytucji na całym świecie nasz projekt Globalnego Monitoringu Farmaceutyków stał się doskonałym przykładem tego, jak społeczność naukowa może się zjednoczyć, aby rozwiązywać problemy środowiskowe na dużą skalę” – mówi współkierownik projektu dr John Wilkinson.
„Od ponad dwóch dekad wiemy, że farmaceutyki przedostają się do środowiska wodnego, gdzie mogą wpływać na biologię żywych organizmów – dodaje. – Dzięki naszemu projektowi wiedza na temat tego zjawiska została znacznie poszerzona”.
Naukowcy sugerują, że zastosowane przez nich podejście można by w przyszłości rozszerzyć na inne środowiska: gleby, osady, a także faunę i florę. Pozwoliłoby to stworzyć potężne, globalne bazy danych zanieczyszczeń medycznych.
źródło PAP/ fot.iStock
