Dzisiaj przypada 78 rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego. A nie wielu wie, że swój udział mieli w nim także marynarze!
Jednym z oddziałów sformowanym przez Wydział MW „Alfa”był „Szczupak”.
Na koncentrację w rejonie Portu Czerniakowskiego zgłosiło się 1 sierpnia ok. 50 żołnierzy. Ich zadaniem było przejęcie portu, taboru rzecznego m.in. kanonierki „Pionier” oraz utrzymywanie komunikacji przez Wisłę.
Podległy „Alfie” oddział bojowy „Szczupak”, składający się z wodniaków wiślanych oraz dawnych podoficerów i marynarzy PMW, tuż przed wybuchem powstania otrzymał zadanie uruchomienia i zabezpieczenia przepraw i łączności przez Wisłę w obrębie miasta przy użyciu przejętego taboru rzecznego. Jedną z zajętych jednostek miał być, stojący w porcie czerniakowskim, „Pionier”.
Planowane przechwycenie „Pioniera” w dniu wybuchu powstania nie nastąpiło. Na skutek ogłoszonego około godz. 16.30 alarmu dla niemieckiego garnizonu Warszawy, kilkanaście minut przed godziną „W”, „Pionier” niespodziewanie wypłynął z portu, ze statkiem pasażerskim „Halka” (eks „Polska”) na holu w kierunku Żoliborza, gdzie na wysokości ulicy Krasińskiego „Halka” została zatopiona.
Słabo uzbrojeni marynarze „Szczupaka” cofnęli się więc na Siekierki, skąd nocą wrócili do portu. Część obsadziła pogłębiarkę „Smok”, część statek „Bajka”, nieliczni dołączyli do różnych oddziałów Armii Krajowej na Powiślu. „Pionier” został włączony do sił zwalczających powstańcze pozycje na lewym brzegu Wisły. Prawdopodobnie 6 sierpnia wraz z artylerią polową i rakietowąoraz pociągiem pancernym, spod Cytadeli rozpoczął ostrzał Starego Miasta, a następnie północne Powiśle. Nocami między 27 i 29 sierpnia wraz z motorowymi łodziami saperskimi ubezpieczał przeprawy czołgów (na pontonach) z Saskiej Kępy na Czerniaków i Sadybę. Ostatnią odnotowaną jego akcją był ostrzał Powiśla czerniakowskiego wraz z portem, przeprowadzony 12 września 1944 r. Na początku 1945 r. Niemcy zatopili kuter pod Płockiem. Po wydobyciu go w 1947 r. i po remoncie nadano mu nazwę „Okoń”. Jako jednostka pomocnicza do 1955 r. służył w Polskiej Marynarce Wojennej, a następnie do 1957 r. w Wojskach Ochrony Pogranicza. W 1973 r. został zezłomowany.
Warto też zwrócić uwagę na statek „Halka”, który holowany przez „Pioniera” opuścił 1 sierpnia port czerniakowski. Była to jednostka ważna dla historii polskiej żeglugi śródlądowej. Zbudowana w 1921 r. jako „Polska” w Stoczni na Solcu w Warszawie, wraz z bliźniaczą „Francją”, były pierwszym statkami zbudowanymi w Polsce międzywojennej.
Żołnierze O/”Szczupak” weszli później w większości w skład innych zgrupowań powstańczych.
źródło MMW/ ksp.policja.gov/ fot. Muzuem Marynarki Wojennej
