Kmdr ppor. Zygmunt Horyd w dniach 4 – 6 września 1939 roku sformował i został dowódcą Batalionu Marynarzy Lądowej Obrony Wybrzeża (LOW), w składzie trzech kompanii (stan wyjściowy 750 marynarzy). Jednostkę, zwaną „Batalionem Horyda” oparto na marynarzach Kadry Floty, Centrum Wyszkolenia MW, załogach zatopionych okrętów w tym zapasowych załogach Dywizjonu Okrętów Podwodnych, rezerwistach, później także włączono obsady placówek przeciwdesantowych nie zaangażowanych w bezpośredniej walce.
Mimo braków w wyszkoleniu piechoty i wyposażeniu w broń maszynową, Batalion wykazywał zapał do walki i wysokie morale. 8 września marynarze dotarli pieszo do Rumi – Zagórza i tego samego dnia, pod wsią Reszki, stoczyli pierwszy bój – brawurowy wypad okupiony został jednak znacznymi stratami. Nocą 12 września dwie kompanie przeszły na nowe pozycje w rejonie Kosakowo-Mosty, gdzie w dniach 12-15 września toczyły zacięte walki, często wręcz, wspierając żołnierzy 1 MPS. Miejscowość Mosty pięciokrotnie przechodziła z rąk do rąk.
To właśnie wtedy, prowadząc osobiście 12 września jedno z pierwszych natarć, poległ kmdr. ppor. Zygmunt Horyd. Dowództwo nad pozostałościami Batalionu objął kpt. mar. L. Kremer, a po jego śmierci, dowództwo nad pozostałą już jedną zdziesiątkowaną kompanią przejął chor. mar. Habaj. Po stratach zadanych Niemcom 18 września następnego dnia wycofał marynarzy z Nowego Oksywia do Oksywia i z pozostałą garstką w kierunku Baterii „Canet”, gdzie walki po wyczerpaniu sił i środków dobiegły końca.
Marynarze z „Batalionu Horyda” dali się mocno we znaki Niemcom walczącym o opanowanie Kępy Oksywskiej – z uwagi na nieustępliwość i zawziętość w walce oraz ciemnogranatowy kolor umundurowania, marynarze byli przez nich nazywani „ Polnische schwarze Hunde”.
Zygmunt Horyd (ur. 1896) w latach 1914 – 1916 roku działał w Polskiej Organizacji Wojskowej, później w szeregach 5 pułku piechoty Legionów Polskich brał udział w bitwie pod Kostiuchnówką. Ranny i wzięty do niewoli rosyjskiej, zbiegł i przez Szwecję przedostał się do Polski. Awansowany do stopnia porucznika, podczas wojny polsko-bolszewickiej walczył w 22 pułku piechoty.
W 1924 roku po przeniesieniu do Korpusu Morskich Oficerów Technicznych został oficerem w Warsztatach Portowych Komendy Portu Wojennego Modlin. W 1925 roku awansował do stopnia kapitana w korpusie technicznym. Rok później ukończył studia hydrotechniczne na Uniwersytecie Warszawskim. Od 1927 roku na różnych stanowiskach w Dowództwie Floty oraz Komendzie Portu Wojennego Gdynia. W 1931 roku wyznaczono go szefem Budownictwa Wybrzeża Morskiego we Flocie i Obszarze Nadmorskim. Na tym stanowisku kierował budową Warsztatów Portowych MW, uczestniczył także w pracach przy budowie portu. Awansowany 1 stycznia 1934 roku na komandora podporucznika.
Źródło/fot.: MMW
