W ostatnich dniach na obszarze całego kraju miały miejsce intensywne burze, które doprowadziły do nagłych wzrostów poziomów wód w rzekach oraz lokalnych zalewów. Szczególnie obfite opady były widoczne na południu, wschodzie i w centrum Polski, gdzie dobowe sumy opadów przekraczały 50 mm, a miejscami nawet 100 mm.
Nagłe wzrosty poziomów wód to zjawisko, w którym przepływ i/lub poziom wody utrzymuje się powyżej ustalonej granicy, co jest spowodowane zwiększonym napływem lub utrudnionym odpływem wody w rzece.
Odnotowane wzrosty poziomów wód były gwałtowne, ale krótkotrwałe i ograniczone do konkretnych miejsc. Na większości dorzeczy Wisły i Odry sytuacja jest stabilna, a lokalne wzrosty nie wywołały powodzi. Największe wzrosty poziomów wód zanotowano w zlewni Górnej i Środkowej Odry. W niektórych regionach, zwłaszcza na Dolnym Śląsku, w Wielkopolsce, Mazowszu i Podlasiu, doszło do zalania terenów. Pracownicy Wód Polskich monitorują sytuację w terenie oraz pozostają w kontakcie ze służbami zarządzania kryzysowego i strażą pożarną.
Stan wód w największych polskich dorzeczach
Obecnie poziomy wód w dorzeczach Wisły i Odry znajdują się w strefach niskich i średnich, a miejscami wysokich. W dorzeczach rzek Przymorza, Pregoły i Niemna poziomy wód są w strefach średnich, a miejscami niskich i wysokich. Na stacjach morskich poziom wody mieści się w strefie średniej.
Według IMGW-PIB na dzień 21.08.2024 o godzinie 8:00:
Stan alarmowy odnotowano na:
- 3 stacjach hydrologicznych w dorzeczu Odry.
Stan ostrzegawczy odnotowano na:
- 1 stacji hydrologicznej w dorzeczu Wisły;
- 3 stacjach hydrologicznych w dorzeczu Odry.
Prognozy IMGW-PIB na dzisiaj (21.08.2024) przewidują przelotne opady deszczu i burze przemieszczające się od zachodu na wschód kraju, z lokalnymi opadami gradu. Prognozowane sumy opadów podczas burz wyniosą od 20 mm do 30 mm, a na wschodzie i południowym wschodzie mogą osiągnąć nawet 40 mm do 65 mm, z punktowym wzrostem do 80 mm. W najbliższych dniach nie przewiduje się istotnych opadów, a kolejne opady o większych sumach pojawią się dopiero w niedzielę, 25.08.2024, jednak będą one znacznie mniejsze od ostatnich.
Przewidywane opady mogą spowodować lokalne wzrosty poziomów wód, szczególnie w mniejszych rzekach, zlewniach górskich oraz na terenach zurbanizowanych, ale nie powinny wpłynąć na ogólną sytuację hydrologiczną w kraju.
Pomimo intensywnych opadów deszczu, które miały miejsce w miniony weekend, w Polsce wciąż mamy do czynienia z problemem suszy hydrologicznej. Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMGW) wydał 34 ostrzeżenia hydrologiczne dotyczące suszy, z największymi zagrożeniami na wschodzie kraju. W wielu rzekach poziom wód nadal maleje, co prowadzi do utrzymywania się stref niskich i średnich poziomów wód. Ciągły brak opadów oraz zmniejszona retencja wód podziemnych przyczyniają się do stopniowego wyczerpywania zasobów wodnych, które gromadzone są głównie zimą i wczesną wiosną. Jak podaje IMGW, ostrzeżenia hydrologiczne są wydawane, gdy przepływ wody na stacjach wodowskazowych, uznanych za reprezentatywne, spada poniżej wartości progowej średniego niskiego przepływu z wielolecia (SNQ) przez co najmniej 10 dni w jednym obszarze hydrologicznym. Obecnie ostrzeżenia dotyczą m.in. zlewni Kaczawy, Drwęcy, Narwi, Pisy, Warty, Pilicy oraz Bugu. W związku z utrzymującymi się prognozami wysokich temperatur oraz prognozowanych upałów, lista obszarów objętych ostrzeżeniami hydrologicznymi może się wydłużyć.
Niski poziom wód w rzekach wynika nie tylko z deficytu opadów, ale także z ograniczonej zdolności gleby do retencji wód podziemnych oraz absorpcji intensywnych opadów, zwłaszcza gdy są one gwałtowne, krótkotrwałe i ograniczone do niewielkich obszarów. Wysuszone gleby mają ograniczoną zdolność przyjęcia wody, co prowadzi do powstawania zastoisk, intensyfikacji spływu powierzchniowego do pobliskich cieków i rowów, co z kolei powoduje nagłe wzrosty poziomów wód. Takie nagłe wezbrania mogą skutkować lokalnymi zalaniami i uszkodzeniami infrastruktury, dodatkowo komplikując sytuację hydrologiczną w kraju.
Stan zbiorników wodnych zarządzanych przez Wody Polskie
Wszystkie zbiorniki wodne zarządzane przez PGW WP funkcjonują zgodnie z planami gospodarowania wodami, dostosowanymi do bieżącej sytuacji hydrologicznej oraz prognoz pogodowych. Zbiorniki posiadają wystarczające rezerwy powodziowe, z wyjątkiem zbiorników Dobczyce na Rabie oraz Jeziorsko na Warcie, gdzie poziomy wód nieznacznie przekraczają pojemności powodziowe. Rezerwa powodziowa to część pojemności zbiornika przeznaczona do wykorzystania podczas przechodzenia fali powodziowej, mieszcząca się pomiędzy normalnym a maksymalnym poziomem piętrzenia.
Szczegółowe informacje o sytuacji hydrologicznej oraz pracy i pojemności zbiorników wodnych można znaleźć na stronie: https://www.gov.pl/web/wody-polskie/sytuacja-hydrologiczna.
Poradnik dla miast – Identyfikacja obszarów zagrożonych wodami opadowymi na terenach zurbanizowanych
Obserwowany w ostatnich latach wzrost częstotliwości intensywnych opadów deszczu oraz postępująca urbanizacja, która zwiększa powierzchnie nieprzepuszczalne, przyczyniają się do wzrostu zagrożenia zalewami wodami opadowymi. Są to zjawiska o charakterze lokalnym, niezwiązane bezpośrednio z ciekami wodnymi, występujące na małych obszarach, gdzie spływ powierzchniowy przeważa nad infiltracją i retencją. Ważnym krokiem w kierunku minimalizowania negatywnych skutków tych zjawisk jest identyfikacja obszarów zagrożonych wodami opadowymi. Wiedza dostarczona przez PGW Wody Polskie pozwoli samorządom na planowanie i wdrażanie działań mających na celu ochronę miast przed skutkami intensywnych opadów deszczu.
PGW WP, w ramach projektu, przygotowało „Poradnik dla miast – Identyfikacja obszarów zagrożonych wodami opadowymi na terenach zurbanizowanych”.
Celem opracowania tego poradnika było stworzenie zasobu wiedzy, który pomoże samorządom identyfikować zagrożone obszary na swoim terenie. Przygotowanie poradnika opierało się na:
- przeglądzie literatury dotyczącej tego tematu,
- pilotażowym opracowaniu obszarów zagrożonych wodami opadowymi dla miast Puławy i Nowy Sącz, bazując na modelowaniu hydrodynamicznym.
Na podstawie tych prac powstał i został opublikowany w marcu 2024 r. poradnik, dostępny pod linkiem: https://stoppowodzi.pl/materialy-wspierajace/.
W ramach analizy pilotażowych miast (Nowy Sącz i Puławy), uwzględniono aktualne dane o budowie sieci kanalizacyjnej, ukształtowaniu terenu oraz stopniu zabudowy. W oparciu o te informacje oraz dane o występowaniu intensywnych opadów deszczu, opracowano modele hydrodynamiczne 2D dla obu miast oraz przeprowadzono symulacje według dwóch scenariuszy:
- opad o prawdopodobieństwie wystąpienia p = 1% (raz na 100 lat) i czasie trwania t = 120 min;
- opad o prawdopodobieństwie wystąpienia p = 10% (raz na 10 lat) i czasie trwania t = 120 min.
Na podstawie wyników modelowania stworzono bazy danych oraz mapy obszarów zagrożonych wodami opadowymi. Dodatkowo, określono obszary potencjalnej retencji, które mogą być wykorzystane w zagospodarowaniu terenów w kontekście istniejącego ryzyka i nadmiaru wody.
źródło Polska Morska,Wody Polskie, IMGW, media/ fot.Wikipedia/Krzysztof Maria Różański, (Upior polnocy)CC BY 2.5
