Komandor podporucznik Zygmunt Horyd, bohater walk o polskie wybrzeże w 1939 roku, zapisał się na kartach historii jako dowódca Batalionu Marynarzy Lądowej Obrony Wybrzeża (LOW), znanego jako „Batalion Horyda”. Jego odwaga, determinacja i oddanie dla ojczyzny do dziś pozostają symbolem niezłomności Polaków w obliczu niemieckiej agresji.
W pierwszych dniach września 1939 roku, komandor podporucznik Zygmunt Horyd sformował i stanął na czele Batalionu Marynarzy Lądowej Obrony Wybrzeża. Między 4 a 6 września, jednostka została utworzona z marynarzy Kadry Floty, Centrum Wyszkolenia Marynarki Wojennej oraz załóg zatopionych okrętów, w tym z Dywizjonu Okrętów Podwodnych. Do batalionu włączono także rezerwistów oraz obsady placówek przeciwdesantowych. Pomimo braków w wyszkoleniu piechoty i niedostatecznym wyposażeniu w broń maszynową, oddział wykazywał niezwykły zapał do walki, a morale żołnierzy było na bardzo wysokim poziomie.
8 września 1939 roku Batalion Horyda dotarł do Rumi-Zagórza, a tego samego dnia pod wsią Reszki marynarze stoczyli pierwszy bój. Pomimo brawurowego natarcia, oddział poniósł znaczne straty. Nocą z 12 na 13 września batalion przeszedł na nowe pozycje w rejonie Kosakowo-Mosty, gdzie do 15 września toczyły się zacięte walki, często wręcz, wspierając żołnierzy 1 Morskiego Pułku Strzelców. Miejscowość Mosty aż pięciokrotnie przechodziła z rąk do rąk, co świadczy o intensywności tych starć.
Podczas jednego z pierwszych natarć 12 września 1939 roku, dowódca batalionu, kmdr. ppor. Zygmunt Horyd, zginął w trakcie walk. Jego śmierć była ciosem dla oddziału, lecz marynarze nie poddali się. Dowództwo nad resztkami batalionu przejął kpt. mar. L. Kremer, a po jego śmierci – chorąży mar. Habaj. Pomimo ogromnych strat, marynarze z „Batalionu Horyda” dalej stawiali opór, skutecznie utrudniając Niemcom zajęcie Kępy Oksywskiej. Ich nieustępliwość w walce, w połączeniu z ciemnogranatowymi mundurami, sprawiła, że niemieccy żołnierze nadali im przezwisko „Polnische schwarze Hunde” – polskie czarne psy.
Walki o Kępę Oksywską trwały do 18 września 1939 roku. Po zadaniu znacznych strat wrogowi, marynarze wycofali się do Oksywia, a następnie w stronę baterii „Canet”, gdzie ostatecznie zakończyli walki. Pomimo wyczerpania sił i środków, marynarze Batalionu Horyda dali z siebie wszystko, by opóźnić niemieckie postępy.
Zygmunt Horyd – życiorys bohatera
Zygmunt Horyd urodził się w 1896 roku. Już jako młody człowiek zaangażował się w działalność Polskiej Organizacji Wojskowej, a w latach 1914–1916 walczył w szeregach 5 Pułku Piechoty Legionów Polskich, biorąc udział w bitwie pod Kostiuchnówką. Po tym, jak został ranny i trafił do niewoli rosyjskiej, zbiegł i przez Szwecję wrócił do Polski.
W okresie wojny polsko-bolszewickiej walczył w 22 Pułku Piechoty, a w 1924 roku został przeniesiony do Korpusu Morskich Oficerów Technicznych. W kolejnych latach pełnił służbę w różnych jednostkach Marynarki Wojennej, m.in. w Dowództwie Floty oraz Komendzie Portu Wojennego w Gdyni. W 1934 roku awansował na stopień komandora podporucznika, a jego ostatnią misją była obrona polskiego wybrzeża we wrześniu 1939 roku.
Komandor podporucznik Zygmunt Horyd na zawsze pozostanie symbolem bohaterstwa i poświęcenia marynarzy, którzy stanęli do walki w obronie Polski we wrześniu 1939 roku. Mimo trudnych warunków, braku wyposażenia i przewagi wroga, Batalion Horyda pokazał niezłomność polskiego ducha, który nawet w obliczu klęski nie poddaje się bez walki.
źródło: Polska Morska, MMW, Media / fot: MMW
