Najbardziej pamiętnym wydarzeniem związanym z ORP „Orłem” była jego dramatyczna ucieczka z estońskiego portu w Tallinie 85 lat temu, dokłanie 18 września 1939 roku, ten epizod stał się jednym z najbardziej znanych w historii polskiej floty.
ORP „Orzeł” to jeden z najważniejszych symboli polskiej Marynarki Wojennej, którego historia zyskała międzynarodowe uznanie, a jego wyczyny przeszły do historii II wojny światowej. Zwodowany 15 stycznia 1938 roku w holenderskiej stoczni we Vlissingen, „Orzeł” miał odegrać kluczową rolę w działaniach morskich. Niestety, jego losy, choć pełne bohaterskich czynów, zakończyły się tragicznie.
Internowanie i Brawurowa Ucieczka
14 września 1939 roku „Orzeł” wpłynął do neutralnego portu w Tallinie, aby pomóc swojemu dowódcy, który potrzebował hospitalizacji, oraz naprawić uszkodzoną sprężarkę. Zgodnie z prawem międzynarodowym polska załoga mogła liczyć na 24-godzinny postój, by przeprowadzić konieczne naprawy i uzupełnić zapasy. Estońskie władze potwierdziły tę możliwość, jednak rzeczywistość okazała się inna. Wbrew obowiązującym przepisom, ORP „Orzeł” został internowany, co postawiło załogę w trudnej sytuacji.
Decyzja o ucieczce zapadła szybko. Kiedy oficerowie podjęli próbę opuszczenia portu, estońska marynarka zaalarmowała strzałem, a reflektory natychmiast skierowano na polski okręt. Manewrowanie w ciasnym basenie portowym było trudne, co doprowadziło do kolizji dziobu z kamieniami przy falochronie. Mimo to, załodze udało się wyrwać z estońskiego portu, choć z poważnymi problemami.
Po udanej ucieczce największym wyzwaniem okazał się brak map nawigacyjnych, które zostały skonfiskowane przez Estończyków. To wówczas porucznik Andrzej Piasecki, jeden z oficerów, dokonał prawdziwego wyczynu. W oparciu o niemiecki spis latarń morskich Morza Bałtyckiego, stworzył prowizoryczną mapę, która umożliwiła „Orłowi” bezpieczne przepłynięcie przez niebezpieczne wody cieśnin duńskich aż do brytyjskich portów. Było to osiągnięcie, które przyniosło załodze uznanie na całym świecie.
Światowe Uznanie
Wieści o spektakularnej ucieczce „Orła” szybko rozniosły się po świecie. Brytyjscy oficerowie, pod wrażeniem odwagi i determinacji polskiej załogi, przekazywali gratulacje. Wspominając tamte wydarzenia, por. Jan Grudziński opowiadał, że po trzech tygodniach żeglugi, „Orzeł” dotarł wreszcie do wybrzeży Anglii, mając na pokładzie jedynie resztki zapasów – brakowało nawet słodkiej wody.
Kolejnym głośnym wyczynem ORP „Orzeł” było zatopienie niemieckiego statku transportowego „Rio de Janeiro” 8 kwietnia 1940 roku. Jednostka przewoziła niemieckich żołnierzy i sprzęt wojskowy do Norwegii, co miało stanowić część inwazji na ten kraj. Działania „Orła” pomogły ostrzec aliantów o nadchodzącej operacji, co uczyniło polski okręt jedną z ważniejszych jednostek w tym czasie.
Tajemnicze Zniknięcie
Choć ORP „Orzeł” wsławił się wieloma chwalebnymi akcjami, jego kariera zakończyła się tragicznie. 23 maja 1940 roku wypłynął na swój ostatni patrol na Morzu Północnym. Dwa dni później okręt zaginął, a okoliczności jego zatonięcia do dziś pozostają niewyjaśnione. Nie wiadomo, co dokładnie stało się z załogą, choć przypuszcza się, że „Orzeł” mógł zostać zatopiony w okolicach cieśniny Skagerrak.
Do dziś „Orzeł” pozostaje symbolem odwagi i poświęcenia polskich marynarzy. Polskie statki przepływające przez rejon, w którym zaginął, podnoszą banderę w geście hołdu dla bohaterskiej załogi, która oddała życie w służbie ojczyzny. Tajemnicze zniknięcie „Orła” i jego załogi wciąż budzi zainteresowanie historyków oraz miłośników marynarki, a sam okręt stał się legendą, będącą częścią tradycji polskiej floty wojennej.
źródło Polska Morska z mediów/ fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe
