Tor wodny łączący Elbląg z Zatoką Gdańską nadal nie jest dostosowany do ruchu większych statków, jednak liczba przepływających jednostek stale wzrasta. Do 20 października 2024 roku przekopem przepłynęły już 1824 jednostki, co jest znaczącym wzrostem w porównaniu do lat ubiegłych – w 2022 roku było ich 467, a w 2023 roku 1589.
Jak podaje naszej redakcji Urząd Morski w Gdyni, od początku powstania przekopu przez Mierzeję Wiślaną łącznie przepłynęło już 3880 statków. Największą część ruchu przez przekop stanowią jednostki rekreacyjne. W 2024 roku było ich aż 1452. Popularność tej trasy wśród żeglarzy i właścicieli jachtów pokazuje, że przekop stał się ważnym punktem na mapie turystycznej dla miłośników sportów wodnych. Wzrost liczby przepływających jednostek jest widoczny szczególnie w sezonie letnim – w sierpniu tego roku przez przekop przekroczyło aż 559 jednostek.
Oprócz jednostek rekreacyjnych, przez Mierzeję Wiślaną przepływają także inne rodzaje statków. W 2024 roku odnotowano 123 jednostki państwowe, w tym głównie statki Straży Granicznej, 190 jednostek towarowych bez ładunku,32 jednostki rybackie i 27 jednostek towarowych z ładunkiem. Mimo że udział statków handlowych jest wciąż niewielki, to widać wzrost w porównaniu do poprzednich lat, co może świadczyć o tym, że rozwój tego typu jednostek po zakończeniu prac nad pogłębieniem toru wodnego będzie znaczący.
Przez śluzę Portu Nowy Świat, oprócz jednostek pod polską banderą, coraz częściej przepływają statki zagraniczne. Do 20 października 2024 roku 76 jednostek pod obcą banderą skorzystało z przekopu. Najwięcej było statków niemieckich (28), norweskich (16) oraz fińskich (11). Dla porównania, w latach 2022-2023 łącznie przekroczyło to przejście jedynie 35 jednostek zagranicznych.
Mimo rosnącego zainteresowania przekopem, znaczenie gospodarcze tej inwestycji jest obecnie ograniczone przez brak możliwości obsługi większych statków. Maksymalna głębokość basenu portowego w Elblągu wynosi zaledwie 2,5 metra, co uniemożliwia przyjmowanie jednostek o zanurzeniu większym niż 2 metry. Tymczasem tor wodny prowadzący do Elbląga ma minimalną głębokość 5 metrów, co oznacza, że pełne wykorzystanie możliwości przekopu wymaga pogłębienia basenu portowego w Elblągu.
Zakończenie budowy toru wodnego i modernizacja elbląskiego portu mogłyby otworzyć nowe możliwości dla rozwoju ruchu towarowego. Pogłębienie basenu portowego do 5 metrów umożliwiłoby obsługę statków przewożących do 1 tys. ton ładunków. Obecnie, przy aktualnej głębokości, Elbląg nie jest w stanie obsłużyć nawet barek śródlądowych IV klasy żeglowności, co znacznie ogranicza możliwości rozwoju handlu przez przekop.
Ministerstwo Infrastruktury zapowiedziało dokończenie inwestycji, a prace nad pogłębianiem rzeki Elbląg mają zakończyć się najpóźniej w drugim kwartale 2026 roku. Dopiero wtedy przekop Mierzei Wiślanej może zacząć odgrywać istotną rolę gospodarczą i przyczynić się do wzrostu ruchu handlowego, co jest kluczowe dla dalszego rozwoju regionu.
fot. grupa NDI