Prof. Grzegorz Motyka otrzymał w niedzielę Nagrodę Historyczną m.st. Warszawy im. Kazimierza Moczarskiego. Jury przyznało ją mu za książkę „Akcja Wisła ‘47. Komunistyczna czystka etniczna”.
Ceremonia wręczenia nagród odbyła się w niedzielę w Bibliotece Narodowej. Sto książek zgłoszonych w tym roku do Nagrody im. Kazimierza Moczarskiego oceniała kapituła od przewodnictwem prof. Andrzeja Friszke.
Zwycięzca otrzymał statuetkę – replikę temperówki patrona nagrody – oraz 50 tys. złotych. Po raz pierwszy nagrody pieniężne (po 10 tys. złotych) przyznano również autorom pozostałych prac, które zakwalifikowane zostały przez kapitułę do finału. Są nimi Kalina Błażejowska za książkę „Bezduszni. Zapomniana zagłada chorych”, Wydawnictwo Czarne; Ryszard Jamka – „Panów piłą. Trzy legendy o Jakubie Szeli”, Wydawnictwo Marginesy); Cezary Łazarewicz – „Na Szewskiej. Sprawa Stanisława Pyjasa”, Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik” oraz Marcin Zaremba – „Wielkie rozczarowanie. Geneza rewolucji Solidarności”, Znak Horyzont. Zwycięska książka ukazała się nakładem Wydawnictwa Literackiego w Krakowie.
Prof. Grzegorz Motyka prowadzi badania nad stosunkami polsko-ukraińskimi 1939–1989, a także zwalczaniem ruchu oporu na Litwie, Łotwie, Białorusi, Ukrainie i w Estonii po aneksji tych obszarów przez Związek Sowiecki. Bada też represje organów bezpieczeństwa PRL wobec mniejszości narodowych. Nakładem Wydawnictwa Literackiego w Krakowie ukazały się w ostatnich latach inne jego książki: „Od rzezi wołyńskiej do Akcji Wisła”, „Wołyń `43” oraz „Na białych Polaków obława”. Jest laureatem wielu nagród i wyróżnień – m.in. „Memoria Iustorum” za „budowę pomostów w kulturowym dialogu pomiędzy Polską a Ukrainą”. Za książkę „Akcja Wisła ‘47. Komunistyczna czystka etniczna” w październiku 2024 otrzymał Nagrodę im. Jerzego Giedroycia. Od 2024 r. jest dyrektorem Wojskowego Biura Historycznego, wcześniej był m.in. pracownikiem Biura Edukacji Publicznej IPN.
Nagroda Historyczna m.st. Warszawy im. Kazimierza Moczarskiego, ustanowiona w grudniu 2018 roku uchwałą Rady m.st. Warszawy, jest kontynuacją nagrody powstałej w 2009 roku za najlepszą książkę poświęconą najnowszej historii Polski. To jedna z najważniejszych nagród historycznych w kraju, a jej laureatami byli m.in. Timothy Snyder, Alexandra Richie, Karol Modzelewski, Grzegorz Piątek, Anna Wylegała, a w ubiegłym roku Sławomir Łotysz. Jury nagradza publikacje podejmujące tematy, które frapują nie tylko naukowców i miłośników historii. Pogłębiona refleksja nad najnowszą historią Polski pozwala bowiem zrozumieć również bieżącą rzeczywistość i światopoglądowe spory, które toczymy do dziś.
W jury konkursu oprócz prof. Andrzeja Friszke zasiadali prof. Antoni Dudek, prof. Dobrochna Kałwa, prof. Barbara Klich-Kluczewska, prof. Jan Kofman, dr hab. Andrzej Krzysztof Kunert, prof. Anna Landau-Czajka, dr Anna Machcewicz, dr Tomasz Makowski, Małgorzata Szejnert i Andrzej Wielowieyski.
Patron nagrody – Kazimierz Moczarski – był dziennikarzem, a w czasie II wojny światowej oficerem Armii Krajowej i szefem Biura Informacji i Propagandy przy jej Komendzie Głównej. W sierpniu 1945 r. został aresztowany i osadzony w więzieniu mokotowskim. Przez kilka miesięcy siedział tam w jednej celi z Jürgenem Stroopem, likwidatorem warszawskiego getta. Wypuszczono go na wolność dopiero na fali popaździernikowej odwilży w 1956 r.
Swoją własną nagrodę – „Ołówek” przyznały w niedzielę także Młodzieżowe Kluby Historyczne. Otrzymała ją Kalina Błażejowska za książkę „Bezduszni. Zapomniana zagłada chorych”.
źródło: PAP / fot. ilustracyjne, fragment okładki książki „Akcja Wisła ‘47. Komunistyczna czystka etniczna”.