Podczas II wojny światowej na wyposażeniu artyleryjskim wojsk radzieckich znajdowała się jedna z najbardziej rozpoznawalnych armat tego konfliktu – 45 mm armata przeciwpancerna wz. 1937 (53-K). Ten rodzaj broni znajdował się na wyposażeniu jednostek polskich, które w marcu 1945 r. prowadziły ciężkie walki o Kołobrzeg. Armata wz. 37 od kwietnia 1938 r. została przyjęta na uzbrojenie wojsk radzieckich, następnie w roku 1943 trafiła na wyposażenie 1 Armii Wojska Polskiego, która 18 marca 1945 r. zdobyła Kołobrzeg po ciężkich dwutygodniowych walkach z broniącymi miasta jednostkami niemieckimi.
Historia tej broni zaczyna się w Niemczech, w latach 20-tych ubiegłego wieku. Niemiecka firma Rheinmetall opracowała działo przeciwpancerne kalibru 37 mm, które ostatecznie otrzymało nazwę 3,7 cm PaK 36 i było wtedy jedną z najnowocześniejszych armat przeciwpancernych świata.
W 1930 r. władze radzieckie podpisały z niemiecką firmą kontrakt na zakup dokumentacji oraz kilkunastu sztuk kompletnych armat. To pozwoliło na rozwijanie konstrukcji po stronie radzieckiej, czego efektem było wyprodukowanie własnego działa przeciwpancernego wz. 1930 o kalibrze 37 mm. Następnie rozwinięto konstrukcję, zwiększając kaliber armaty do 45 mm, osadzając ją na łożu jej poprzednika i przyjmując ją na wyposażenie wojskowe pod nazwą armata przeciwpancerna wz. 1932 (19-K). Kolejną modernizacją tej broni było stworzenie armaty zdolnej do holowania przez pojazdy mechaniczne. Połączono zespoły z armaty wz. 30 z nową lufą kalibru 45 mm, dzięki czemu z 500 m można było przebić pancerz o grubości do 35 mm. Tak powstała 45 mm armata przeciwpancerna wz. 1937 (53-K), która w chwili ataku Niemiec na Związek Radziecki w 1941 r. była podstawową bronią przeciwpancerną Sowietów. Ze względu na niską wartość bojową tej armaty była ona nieformalnie nazywana przez żołnierzy „muchobijka” lub „żegnaj ojczyzno”.
Pomimo swoich wad armata wz. 37 produkowana była aż do 1944 r., a na wyposażeniu wojsk bloku wschodniego używano jej jeszcze w latach 50-tych XX wieku. Jej następcą była armata przeciwpancerna wz. 1942, wprowadzona do produkcji seryjnej rok po niemieckim ataku. Największej zmianie uległa sama lufa, która została znacznie wydłużona, dzięki czemu pocisk wystrzelony z odległości 500 m mógł przebić pancerz o grubości do 61 mm.
45 mm armaty przeciwpancerne wzór 1937 (53-K) oraz wzór 1942 (M-42), po kompleksowym remoncie, będzie można zobaczyć już 16 marca na kołobrzeskiej plaży. Prace nad nimi trwały kilka miesięcy i zostały wykonane przez Pracownię Renowacji Zabytków Techniki Militarnej w Wolsztynie. Armaty są w pełni sprawne i będą brały udział w inscenizacji historycznej ,,Bój o Kołobrzeg”.
Apel
Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu poszukuje zdjęć, dokumentów, listów, itp. będących w posiadaniu rodzin, krewnych bądź znajomych bohaterów poległych w czasie walk o Kołobrzeg. Szukamy również artefaktów, związanych z walkami o miasto.
Prosimy o kontakt na email:muzeum@muzeum.kolobrzeg.pl, alekost@wp.pl, tel. 601 402 400, 500 166 222.
