Blisko 4 miliardy złotych to wsparcie ze środków Unii Europejskiej dla ponad 60 projektów – zadań inwestycyjnych, planistycznych i informatycznych – zrealizowanych przez Wody Polskie w całym kraju! Dzięki wsparciu funduszy unijnych wykonano działania z zakresu renaturyzacji wód, budowy polderów przeciwpowodziowych, śluz dla wodniaków, ale także stworzono dokumenty planistyczne czy portale i aplikacje dla użytkowników wód. Dzięki różnym unijnym programom dofinansowań możliwy jest szybszy rozwój gospodarki wodnej w Polsce!
Wody Polskie od powstania zrealizowały działania inwestycyjne, planistyczne i rozwijające obszar cyfryzacji w gospodarce wodnej na kwotę ponad 6 mld zł, z czego ponad 3,5 mld wyniosło wsparcie unijne. Gospodarstwo jest beneficjentem funduszy europejskich, jednak ich źródło nie jest takie same. Dzięki partycypacji środków europejskich odrabine są zapóźnienia, rozwijając krajową gospodarkę wodną. Wymierne efekty inwestycji widać w całej Polsce! To bezpieczniejsi mieszkańcy Wrocławia, Sandomierza czy Płocka, to wodniacy w komfortowy sposób żeglujący na Szlaku Wielkich Jezior Mazurskich czy ryby dwuśrodowiskowe, które pojawiły się w rzekach niegdyś odciętych przez bariery migracyjne.
Dotacje z Unii Europejskiej, które umożliwiły realizację tych projektów pochodzą zróżnicowanych różnych instrumentów finansowych. Należą do nich m.in. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko, LIFE czy Regionalne Programy Operacyjne. Instytucjami pośredniczącymi w przekazywaniu funduszy europejskich dla Wód Polskich są m.in. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Centrum Unijnych Projektów Transportowych, a także urzędy marszałkowskie.
Sukces zaczyna się od planowania
Środki europejskie aż w 85% partycypowały w opracowaniu strategicznych dla gospodarki wodnej dokumentów w zakresie ochrony naszego kraju przed powodzią i suszą i poprawy stanu wód w naszych rzekach i jeziorach. Praca ekspertów Wód Polskich, a także ze środowisk naukowych i branżowych pozwoliła na opracowanie projektów planów, które po przyjęciu w drodze rozporządzeń nakreśliły kierunki działań w gospodarce wodnej, na bazie których możliwe jest podejmowanie decyzji w gospodarce wodnej na najbliższe lata. Plany określają, które miejsca są priorytetowe ze względu na konieczność wdrożenia działań przeciwsuszowych, przeciwpowodziowych czy prośrodowiskowych. Dokumenty to także mapy, dzięki którym mieszkańcy mogą dowiedzieć się które tereny są zagrożone wystąpieniem powodzi.
Efektem pracy ekspertów było:
- Opracowanie II aktualizacji planów gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy wraz z dokumentami planistycznymi stanowiącymi podstawę do ich opracowania
- Opracowanie planów przeciwdziałania skutkom suszy na obszarach dorzeczy
- Przegląd i aktualizacja wstępnej oceny ryzyka powodziowego
- Przegląd i aktualizacja map zagrożenia powodziowego i map ryzyka powodziowego
- Przegląd i aktualizacja planów zarządzania ryzykiem powodziowym
Zadania oparte o dokumenty planistyczne pozwolą na dynamiczny rozwój krajowej gospodarki wodnej i dostosowanie jej do wysokich wymogów stawianych przez europejskie prawodawstwo.
Stop powodzi – to kompleksowe rozwiązania dla bezpieczeństwa mieszkańców
Powódź, obok suszy, jest jednym z najbardziej dotkliwych i niebezpiecznych zjawisk naturalnych. W Polsce na terenach zagrożonych występowaniem powodzi mieszka blisko 15 mln ludzi! Wielu z nich pamięta jakie spustoszenie wyrządził ten żywioł w 2010, czy 1997 roku podczas powodzi tysiąclecia. Doświadczenia tamtych lat, a także coraz częstsze występowanie opadów nawalnych i konieczność dostosowania, zwłaszcza miast, do zmieniających się warunków klimatycznych sprawiają że inwestycje przeciwpowodziowe są priorytetem.
Projekty przeciwpowodziowe są kompleksowe i spójne, wykorzystują najnowsze technologie i są dostosowane do panujących w danym miejscu warunków. Poszczególne elementy są ze sobą powiązane i współpracują, np. systemy wałów przeciwpowodziowych z przepompowniami i zbiornikami, czy lodołamacze ze stopniami wodnymi i zabudową hydrotechniczną rzek, a wszystko to koordynowane przy wsparciu systemów teleinformatycznych. Zgodnie z unijnymi wymogami, tam gdzie to możliwe stawiamy na retencję dolinową – poszerzamy naturalne tereny zalewowe przez oddalenie wałów przeciwpowodziowych od koryta rzeki, lub tworzymy poldery.
Racibórz Dolny – przykład hydrotechniki XXI wieku
Czy 2,5 mln ludzi może skorzystać na jednej inwestycji? Tak i pokazuje to przykład Raciborza Dolnego! Ten największy w Polsce obiekt hydrotechniczny chroni przed powodzią mieszkańców trzech nadodrzańskich województw: śląskiego, opolskiego i dolnośląskiego. Zbiornik ma aż 185 mln m3 pojemności, dzięki czemu może przechwycić falę z Powodzi Tysiąclecia.
Polder Racibórz Dolny umożliwia spłaszczenie fali powodziowej oraz opóźnia moment dojścia fali odrzańskiej do ujścia Nysy Kłodzkiej, zmniejszając tym samym prawdopodobieństwo nałożenia się dwóch kulminacji fal. Zbiornik przeszedł swój „chrzest” już kilka miesięcy po zakończeniu inwestycji. W październiku 2020 roku polder przechwycił nadmiar wód z Odry, co uchroniło przed ryzykiem powodzi tereny położone poniżej, począwszy od Raciborza przez Opole, na Wrocławiu kończąc. Pierwszy raz w historii dorzecza górnej Odry, dzięki koordynacji pracy pięciu zbiorników, możliwe stało się systemowe sterowanie przepływem w czasie wezbrania.
Nowoczesna flota lodołamaczy – działa nie tylko zimą
W stoczniach w Gdańsku, Szczecinie i Koźlu powstały innowacyjne jednostki pływające, których głównym celem jest ochrona mieszkańców przed powodziami zimowymi. Osiem lodołamaczy – Ocelot, Tarpan, Puma, Manat, Narwal, Nerpa, Sokół i Orkan – jednostki IV generacji doskonale przystosowane do warunków panujących w swoich miejscach operowania – Odrze Granicznej, Dolnej Wiśle i Zbiorniku Włocławskim. Zastąpiły one wysłużone statki, liczące kilkadziesiąt lat, wprowadzając prawdziwy jakościowy skok w dziedzinie lodołamania. Nowe lodołamacze weszły do akcji już w 2021 roku – wzięły udział w kruszeniu pokrywy lodowej na Wiśle w okolicach Włocławka i Płocka, chroniąc mieszkańców przed powodzią zatorową.
Modernizacja floty to większe bezpieczeństwo mieszkańców, a także większy komfort załóg. Dzięki zastosowanej technologii lodołamacze są przyjazne środowisku – zużywają mniej paliwa i są energooszczędne. Wyróżniają się też wielofunkcyjnością – zapewniają zimową osłonę przeciwpowodziową przez kruszenie i odprowadzanie lodu, a także pełnią funkcje ratownicze, przeciwpożarowe, holownicze, badawcze i patrolowe.
Śląsk – zwiększenie bezpieczeństwo po powodzi tysiąclecia
Powódź tysiąclecia z 1997 roku wyrządziła ogromne szkody na Śląsku i Ziemi Lubuskiej, dlatego zwiększenie ochrony przeciwpowodziowej w tym regionie stało się absolutnym priorytetem. Dzięki Funduszom Europejskim Wody Polskie mogły zrobić jeszcze więcej dla bezpieczeństwa mieszkańców i zrealizować szereg potrzebnych inwestycji.
Jedną z nich był finał kompleksowej modernizacji Wrocławskiego Węzła Wodnego. Dzięki zakończeniu ostatniego etapu inwestycji, mieszkańcy aglomeracji wrocławskiej są lepiej chronieni przed falą wezbraniową na Widawie – dopływie Odry. Projekt miał też swój prośrodowiskowy wymiar. Ze względu na bogactwo przyrodnicze doliny Widawy, Wody Polskie wdrożyły szereg działań łagodzących i kompensacyjnych. Zadbaliśmy o ochronę i odtwarzanie zadrzewień i siedlisk zwierząt, budowę zbiorników małej retencji dla płazów czy budek lęgowych dla ptaków i nietoperzy, a także odbudowę lasów łęgowych przez nasadzenia rodzimych gatunków drzew.
Nowy wymiar ochrony zyskali mieszkańcy Kotliny Kłodzkiej, która z racji swojego położenia, jest regionem szczególnie narażonym na powodzie. Wody Polskie od początku swojego funkcjonowania realizują kilkuetapową strategię przeciwpowodziową dla tego obszaru, a jej ważnym elementem była budowa suchych zbiorników przeciwpowodziowych w Roztokach, Boboszowie, Krosnowicach i Szalejowie Górny. Kaskada czterech polderów tworzy nowoczesny system służący zarządzaniu przepływem wód wezbraniowych. Ich łączna pojemność to ponad 16 mln m3, a ich głównym zadaniem jest redukcja zagrożenia powodziowego w dolinach rzek Kotliny Kłodzkiej. Zastosowana technologia pozwoliła na pozostawienie 85% czaszy zbiorników w stanie naturalnym. W ramach projektu odnowiliśmy siedliska łęgowe i łąkowe, zadbaliśmy o zadrzewienia, a także potrzeby migracyjne ryb i siedliska nietoperzy.
Retencja polderowa to większe bezpieczeństwa także dla mieszkańców Opola. W ramach przebudowy polderu Żelazna zwiększyliśmy jego powierzchnię dwa razy – do 400 ha oraz pojemność i to o kilka razy – do prawie 10 mln m3. Przebudowa polderu Żelazna to także nowe wały przeciwpowodziowe, nowoczesne przepompownia, a także blisko 30 km ścieżek i dróg serwisowych dla rowerzystów, rolkarzy, biegaczy i spacerowiczów.
Większe bezpieczeństwo mieszkańców to również budowa i modernizacja wałów przeciwpowodziowych. Około 40 km nowych wałów Odry powstało w Brzegu Dolnym, Kiełczu, Słubicach i gminie Prochowice. Nowe obwałowania chronią też mieszkańców Przewozu nad Nysą Kłodzką. Nowoczesne rozwiązania przeciwpowodziowe uwzględniają synergię działań hydrotechnicznych i naturalnych. Oddawanie przestrzeni rzece przy budowie wałów zwiększa retencję dolinową – a w konsekwencji bezpieczeństwo mieszkańców. Wody Polskie odsunęły wały m.in. w Słubicach, aby zwiększyć retencję dolinową Odry i zachować cenne kompleksów lasów łęgowych, a także w gminie Prochowice gdzie wdrożono też szereg działań prośrodowiskowych dla lokalnej fauny i flory. Dzięki inwestycji został odtworzony i przywrócony naturalny charakter wylewów rzeki Odry. Retencja dolinowa wzrosła w przybliżeniu o 1,5 mln m3, co stanowi kluczowe znaczenie dla funkcjonowania obszaru Natura 2000 Łęgi Odrzańskie.
Małopolska i Podkarpacie – doświadczone przez powódź w 2010 roku, bezpieczniejsze dzięki nowym inwestycjom
Dorzecze górnej Wisły to drugie, obok dorzecza górnej Odry, miejsce szczególnie narażone na powodzie. Niszczący żywioł dotknął region Małopolski i Podkarpacia w 2010 roku, dlatego poprawy bezpieczeństwa mieszkańców m.in. Krakowa, Sandomierza czy Tarnobrzega była kluczowym zadaniem przeciwpowodziowym. Udział środków finansowych Unii Europejskiej w projektach Wód Polskich miał duże znaczenie dla wzmocnienia bezpieczeństwa mieszkańców południa naszego kraju.
W ramach modernizacji Węzła Oświęcimskiego Wody Polskie stworzyły kompleksowy system ochrony przeciwpowodziowej, obejmujący modernizację wałów, a także budowę i przebudowę pompowni. Zadanie zwiększa bezpieczeństwo powodziowe ponad 12 tys. mieszkańców oraz Muzeum Auschwitz-Birkenau, które znajduje się na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO. Inwestycja chroni obszary o dużym znaczeniu gospodarczym, środowiskowym i kulturowym.
Ochrona przeciwpowodziowa Sandomierza to m.in. 30 km wałów przeciwpowodziowych, 4 przepompownie i wrota przeciwpowodziowe. Przeciwpowodziowy system zadziałał już na początku 2024 roku w czasie przejścia wód roztopowych. Wymierne efekty inwestycji to większe bezpieczeństwo ponad 20 tys. mieszkańców i atrakcyjnego turystycznie ośrodka miejskiego.
Nowe obwałowania chronią również Podkarpacie. Rozbudowane wały Trześniówki to większe bezpieczeństwo dla mieszkańców Tarnobrzega i gminy Gorzyce, zaś nowe wały Wisłoki i Ropy zabezpieczają przed żywiołem mieszkańców gmin Mielec, Przecław, Dębica oraz Jasło i Skołyszyn. Nad Wisłoką wały odsunięto od rzeki, co pozwala na zwiększenie powierzchni terenów zalewowych w międzywalu, wpływając jednocześnie korzystnie na poziom retencji dolinowej i bilans wodny.
Polska centralna – lokalne działania dla ochrony przeciwpowodziowej
Inwestycje przeciwpowodziowe chronią także mieszkańców centralne Polski. Na Mazowszu zmodernizowaliśmy pompownię Arciechów w gminie Iłów, wpływając na wzrost bezpieczeństwa powodziowego około 7,5 tys. osób. Rozbudowane wały Wisły w Dolinie Maciejowickiej zwiększyły ochronę tego rolniczego obszaru zamieszkanego przez ponad 7 tys. ludzi.
Na Ziemi Świętokrzyskiej system czterech polderów przechwytuje nadmiar wód wezbraniowych, chroniąc przed podtopieniami mieszkańców gmin Ostrowiec Świętokrzyski i Bodzechów. To ważne zadanie w dobie coraz częściej występujących opadów nawalnych i powodzi błyskawicznych.
W województwie łódzkim gruntowny remont przeszedł jaz oraz ekran zapory czołowej Zbiornika Wodnego Jeziorsko – największego akwenu w regionie. Utrzymanie obiektu hydrotechnicznego w dobrym stanie zapewnia prawidłowe funkcjonowanie zbiornika i spełnianie jego głównej funkcji, czyli ochrony przeciwpowodziowej mieszkańców.
Środki europejskie zostały spożytkowane także w Wielkopolsce, co pozwoliło na dalszy rozwój systemu monitorowania, wczesnego ostrzegania i programowania zagrożeń powodziowych w dorzeczu Warty.
Żuławy i Pomorze – redukcja zagrożenia powodziowego od strony rzek i morza
Ze względu na specyficzne warunki przyrodnicze i hydrologiczne oraz położenie w depresyjnej delcie Wisły, Żuławy funkcjonują gospodarczo dzięki osłonie przeciwpowodziowej, a jej wzmacnianie jest kluczowe dla tego regionu. W ramach II etapu projektu pn. „Kompleksowe zabezpieczenie przeciwpowodziowe Żuław” Wody Polskie odbudowały i zmodernizowały system ochrony przeciwpowodziowej, wpływający bezpośrednio na wzrost potencjału dla zrównoważonego rozwoju Żuław Wiślanych. Zmodernizowaliśmy ostrogi na żuławskim odcinku Wisły, dla zwiększenia bezpieczeństwa powodziowego i ułatwienia prowadzenia akcji lodołamania. Wyremontowaliśmy i unowocześniliśmy też zabytkowy Stopień Wodny Przegalina, strategiczny punkt na mapie Żuław Wiślanych, położony na styku Wisły i Martwej Wisły. Zmodernizowany stopień łączy funkcje żeglugowe, przeciwpowodziowe, turystyczne i edukacyjne. W Przegalinie stacjonują gdańskie lodołamacze, zaś górne wrota śluzy obiektu pełnią jednocześnie funkcje wrót przeciwpowodziowych. Z kolei wrota sztormowe na rzece Tudze zabezpieczają obszar 100 km2 zamieszkany przez 15 tys. osób, w tym mieszkańców Nowego Dworu Gdańskiego. Wrota są sterowane ręcznie i automatycznie i zamykane w razie zagrożenia powodziowego od strony wód sztormowych.
Środki europejskie pozwoli zwiększyć również bezpieczeństwo mieszkańców gmin Świecie w województwie kujawsko-pomorskim i Nowe Warpno w województwie zachodniopomorskim, gdzie zmodernizowano wały przeciwpowodziowe.
Stop suszy – to przede wszystkim zwiększanie retencji wód
W dobie zmian klimatu jednym z najważniejszych wyzwań dla gospodarki wodnej jest susza. Jest ona dotkliwa szczególnie w lecie, gdy mierzymy się z długimi okresami bezopadowymi połączonymi z wysokimi temperaturami. Susza powoduje duże straty, zwłaszcza w rolnictwie, dlatego koniecznością jest retencjonowanie wody. Sposobem na zatrzymanie wody jest m.in. budowa i utrzymanie w dobrym stanie piętrzeń oraz zbiorników retencyjnych oraz renaturyzacja dolin rzecznych. Fundusze Europejskie to także proretencyjne inwestycje i troska o zasoby wodne.
Wody Polskie zrewitalizowały Zalew Rzeszowski, który jest źródłem wody pitnej dla miasta i popularnym miejscem rekreacji. Dzięki pracy specjalistycznych maszyn jak refuler czy watermaster, poprawiła się jakość wody, a potencjał retencyjny podwoił się do 1,2 mln m3 – co przekłada się na skuteczniejsze przeciwdziałanie skutkom suszy i powodzi. Dla minimalizacji wpływu głównej części prac na środowisko naturalne realizowano je w cyklach, jedynie w okresach jesienno-zimowych, zaś na samym zalewie powstała barka lęgowa dla ptaków.
W Wielkopolsce, dla zwiększenia retencji tego rolniczego regionu Wody Polskie wybudowały zbiornik Tulce w gminie Kleszczewo. Będzie mógł przechwycić prawie 250 tys. m3 wody i wykorzystywać ją dla nawodnień rolniczych, w tym do nawodnień użytków zielonych. Zbiornik wpływa korzystnie na bilans wodny i zdolności retencyjne w zlewni oraz zabezpiecza mieszkańców regionu przed okresami intensywnych opadów przeplatanymi z występowaniem długotrwałej suszy. Natomiast w Poznaniu, w ramach rewitalizacji brzegów Warty, usunęliśmy betonowe zabezpieczenia i zastąpiliśmy je materiałami ekologicznymi. Pozwoliło to na rozszczelnienie powierzchni skarp, przyczyniając się do zwiększenia retencji gruntowej oraz odpływu powierzchniowego na rzecz gruntowego. Dzięki takiemu zabiegowi nastąpiła poprawa funkcjonalności skarp oraz renaturyzacja brzegów, a woda dzięki zastosowaniu materiałów proekologicznych została poddana naturalnej filtracji. Przyjęte rozwiązania zabezpieczają brzegi rzeki przed erozją, która stwarza zagrożenie dla przyległej infrastruktury i pogarsza warunki przepływu wód wezbraniowych.
W pobliskim województwie kujawsko-pomorskim, jaz na rzece Pannie w gm. Mogilno przeszedł gruntowny remont. Celem urządzenia jest piętrzenie wody na potrzeby nawodnień rolniczych. Obiekt został wyposażony też w przepławkę, by zachować ciągłość migracyjną dla ryb.
Renaturyzacja wód – nowy standard w gospodarce wodnej
Renaturyzacja polega na przywracaniu rzekom, jeziorom, czy mokradłom, w mniejszym lub większym stopniu przekształconym przez człowieka, stanu zbliżonego do naturalnego, przy jednoczesnym zachowaniu możliwości korzystania z nich. Poprawa stanu wód i ochrona zasobów wodnych, w tym ekosystemów od wód zależnych, jest jednym z priorytetowych działań Wód Polskich.
Duże sukcesy w odtwarzaniu niebieskich korytarzy migracji w dolinach rzecznych odnotowujemy na terenie działalności regionalnych zarządów gospodarki wodnej w Krakowie, Szczecinie i Bydgoszczy. Potwierdzenie skuteczności działań możliwe jest dzięki monitoringowi przepławek, który pokazuje trendy ilościowe populacji gatunków ryb, które wcześniej zanikły lub zostały zredukowane w wyniku istniejącej bariery.
RZGW w Krakowie, w odpowiedzi na potrzeby zwiększania bioróżnorodności i poprawę warunków biologicznych rzek, wybudował w ostatniej dekadzie już 38 przepławek, udrażniając tym samym blisko 500 km rzek południowej Polski. To projekty renaturyzacyjne na rzekach Biała Tarnowska, Wisłoka, Ropa, Jasiołka, Soła, Skawa czy Wisła. Wszystkie działania na rzekach były zgodne z rozwiązaniami bliskimi naturze, naśladującymi warunki jakie panują w naturalnej rzece. Tym samym, zapewniają one pełną ekologiczną ciągłość rzeki, czyli nieprzerwany przepływ wody, stałą możliwość transportu osadów dennych oraz gwarantują dwukierunkową, w górę i w dół rzeki, wędrówkę organizmów wodnych. Przywrócenie swobodnej wędrówki ichtiofaunie pozwoli poprawić stan ekologiczny wód, a także odbudować populacje cennych gatunków ryb, w tym dwuśrodowiskowych.
Modelową inwestycją na rzecz poprawy bioróżnorodności ekosystemów wodnych była budowa niebieskiego korytarza ekologicznego wzdłuż doliny rzeki Regi i jej dopływów, zrealizowana przez szczecińskie Wody Polskie. Dzięki udrożnieniu 23 barier migracyjnych umożliwiliśmy migrację ryb dwuśrodowiskowych – w tym łososiowatych – oraz innych organizmów wodnych. W ramach projektu wybudowaliśmy sztuczne tarliska dla ryb łososiowatych o powierzchni ponad 12 tys. m², dla zwiększenia możliwości ich rozrodu w zlewni. Przy tworzeniu tarlisk wybudowano bystrza z piaskowym i kamienistym podłożem, z licznymi wypłyceniami. Zabezpieczono też płycizny przed erozją, a bystrza przed zamulaniem. Działania renaturyzacyjne objęły zadrzewienia nadwodne na odcinku 47 km brzegów rzeki. Działania w zlewni rzeki Regi mają korzystny wpływ na odtworzenie szlaków migracji ryb łososiowatych tj. łososia i troci w zlewni rzeki i basenie Morza Bałtyckiego, a także poprawiają warunki środowiskowe, równowagę ekologiczną i bogactwo przyrodnicze w regionie.
Przepławki seminaturalne powstały również na Noteci. Urządzenia są wyposażone w wabiki nakierowujące ryby na bezpieczne przejście i stały się obejściem naśladującym naturalną rzekę, stwarzając tym samym możliwości zarówno do poszukiwania pokarmu, schronienia, a przede wszystkim sposobności rozrodczych m.in. młodych węgorzy – gatunku krytycznie zagrożonego, jak i bytowego organizmów wodnych. Łączna długość niebieskich korytarzy, na których usunęliśmy bariery w przemieszczaniu się zwierząt to ok. 46 km, zaś powierzchnia siedlisk wspieranych w celu uzyskania lepszego statutu ochrony to ok. 223 ha.
Środki europejskie to także bezpieczna żegluga śródlądowa
Bezpieczna i komfortowa żegluga to cel prac na Odrzańskiej Drodze Wodnej, współfinansowanych ze środków europejskich. Zabytkowe stopnie wodne przechodzą sukcesywną modernizację. Nowoczesne rozwiązania hydrotechniczne zapewniają stabilnego piętrzenia i niezawodność techniczną urządzeń, co ma kluczowe znaczenie dla poprawy warunków żeglugowych, bezpiecznego korzystania z tej drogi wodnej oraz przepuszczania wód wezbraniowych.
W skład zrealizowanych inwestycji wchodzą zmodernizowane śluzy na Kanale Gliwickim – w Sławięcicach, Nowej Wsi, Dzierżnie i Łabędach, a także stopnie wodne kompleksowo wyremontowane przy użyciu najnowszych technologii z zakresu hydroinżynierii. To modernizacja stopni wodnych w Brzegu Dolny i Rędzinie czy jazów na stopniach w Krępie, Dobrzeniu, Groszowicach, Januszkowicach, Wróblinie i Zwanowicach – które zostały wyposażone w przepławki dla ryb dwuśrodowiskowych. To także nowoczesne śluzy w Januszkowicach i Krapkowicach.
Wody Polskie odtworzyły też systemy ostróg i budowli na odcinkach tzw. miejsc limitujących, czyli takich, w których występowały największe utrudnienia dla żeglugi. Urządzenia odbudowano między Ścinawą a ujściem Nysy Łużyckiej, przeprowadzono jednocześnie prace przygotowawcze dla remontu jazu na stopniu wodnym Ujście Nysy. Wodniacy zyskali również nowe oznakowanie nawigacyjne na Szczecińskim Węźle Wodnym.
Turystyka wodna na Mazurach i nie tylko
Wodniacy szczególnie upodobali sobie szlak Wielkich Jezior Mazurskich, a dla zapewnienia bezpieczeństwa i komfortu żeglowania niezbędny był kompleksowy remont i rozbudowa istniejącej infrastruktury, która po dziesięcioleciach eksploatacji była w złym stanie technicznym.
Przełomową inwestycją było uruchomienie śluzy Guzianka II – pierwszego takiego obiektu wybudowanego przez Polaków na Mazurach po II wojnie światowej. W sezonie żeglugowym 2021 przez zostało prześluzowanych przez nią prawie 13 tys. jednostek pływających, niemal dwa razy więcej niż przez „starą” Guziankę I. Pozwoliło to uniknąć wielogodzinnych kolejek oczekujących na śluzowanie. Przeprawy odbywały się na bieżąco, a wodniacy i żeglarze wielokrotnie podkreślali, że poprawił się komfort i skrócił czas samego śluzowania.
Fundusze Europejskie pozwoliły też na remont Kanału Grunwaldzkiego, Tałckiego, Mioduńskiego, Łuczańskiego, Szymońskiego, Piękna Góra, Węgorzewskiego oraz rzeki Węgorapy. Nowe oblicze zyskała śluza Guzianka I oraz stopień wodny w Karwiku, który jest jedną z głównych budowli piętrzących decydujących o rozrządzie wody w Systemie Wielkich Jezior Mazurskich. W ramach projektu zrealizowano też szereg innych prac, które razem przyczyniły się do poprawy żeglowności, wzrostu bezpieczeństwa oraz zwiększenia potencjału turystycznego regionu, z zachowaniem jego walorów środowiskowych.
Rozwój turystyki wodnej to także nowa infrastruktura rekreacyjna nad Zalewem Sulejowskim w Smardzewicach. Wody Polskie, w ramach współpracy z gminą Tomaszów Mazowiecki, wybudowały niezbędną dla wypoczywających nad zbiornikiem osób infrastrukturę i utwardzone ciągi komunikacyjne. Istniejące molo zyskało nowe funkcje turystyczne i walory rekreacyjne. To ważne zadanie mające na celu uatrakcyjnić turystycznie cały region.
Cyfryzacja dla użytkowników, termomodernizacja w trosce o klimat
We współczesnym świecie systemy teleinformatyczne są niezwykle ważnym elementem w dziedzinie ochrony przed zagrożeniami, jak również ułatwiającymi życie. Nie inaczej jest w gospodarce wodnej, dlatego Wody Polskie stawiają na cyfryzację i mają na swoim koncie projekty, z których może skorzystać każdy obywatel.
Pierwszym z nich jest ISOK, czyli Informatyczny System Osłony Kraju. Podstawowym celem projektu jest konsolidacja informacji o zagrożeniach i umieszczenie ich w profesjonalnym systemie informatycznym, wykorzystującym zintegrowaną bazę danych oraz nowoczesny moduł rozpowszechniania informacji do użytkowników, zapewniając dostęp zarówno dla administracji, jak i indywidualnego obywatela. Projekt ukończyły Wody Polskie we współpracy z Głównym Urzędem Geodezji i Kartografii, Instytutem Meteorologii i Gospodarki Wodnej – PIB, Instytutem Łączności – PIB oraz, w roli partnera, Rządowym Centrum Bezpieczeństwa. Funkcjonalność ISOK-a można sprawdzić na stronie: https://wody.isok.gov.pl
Kolejnym projektem, dedykowanym dla wodniaków, jest WIR, czyli Wirtualny Informator Rzeczny. tanowi odpowiedź na potrzeby zgłaszane przez obywateli i przedsiębiorców w zakresie usług w obszarze korzystania ze śródlądowych dróg wodnych. Celem projektu jest dostarczanie usług publicznych świadczonych drogą elektroniczną, które przyczyniają się do poprawy jakości i efektywności usług w zakresie żeglugi śródlądowej świadczonych przez Wody Polskie. Za pośrednictwem WIR wodniacy mogą np. zaplanować trasę po drodze wodnej, sprawdzić aktualne warunki na drogach wodnych czy wnieść opłaty za śluzowanie. Funkcjonalność WIR można sprawdzić na stronie: https://wir.wody.gov.pl/
Ciekawym projektem dofinansowanym przez UE jest również termomodernizacja budynków Wód Polskich we Wrocławiu i przy Zbiorniku Wodnym Jeziorsko, a także przygotowanie dokumentacji pod termomodernizację budynków na terenie 8 regionalnych zarządów gospodarki wodnej. Efektywność energetyczna jest przykładem proekologicznych działań dla oszczędności zużycia energii elektrycznej.
Razem możemy więcej – nowe perspektywy w gospodarce wodnej
Wody Polskie sukcesywnie będą starać się o kolejne fundusze na realizację kolejnych działań w nowych perspektywach unijnych i projektach, z których może korzystać, unowocześniając zarządzanie wodami w kraju, modernizując obiekty hydrotechniczne i kształtując gospodarkę wodną przyjazną środowisku.
W obliczu wyzwań związanych ze zmianami klimatu chcemy uodparniać Polskę na ich skutki oraz we współpracy z państwami Wspólnoty rozwijać naszą gospodarkę wodną w zrównoważony sposób. Kompleksowe zarządzanie zlewniowe, odpowiedzialność użytkowników wód oraz korzystanie z doświadczeń zagranicznych i wdrażanie dobrych praktyk w dziedzinie racjonalnego gospodarowania wodami będą kluczowe w realizacji celów stawianych przez Ramową Dyrektywę Wodną. Unijny Niebieski Ład będzie kolejnym ważnym elementem kształtowania współczesnej gospodarki wodnej. Projekty innowacyjne i bazujące na naturalnych rozwiązaniach, uwzględniających ekohydrologię mogą stanowić nowe podejście na rzecz zrównoważonego rozwoju i kompromisu między potrzebami człowieka, a ochroną środowiska naturalnego.
Źródło: Wody Polskie Fot.: Shutterstock
