W 2021 roku polskie porty przeładowały łącznie 113,1 mln ton ładunków, co oznacza wzrost o 8,9% w porównaniu z 2020 rokiem. Warto wskazać, że przeładunki zwiększyły się również o 4,5% w stosunku do 2019 roku.
Największy wzrost odnotował Port Gdańsk, który w 2021 roku awansował na trzecią pozycję na Bałtyku, wyprzedzając rosyjski Port Primorsk. Dobry wynik portu to zasługa zwiększonych przeładunków paliw płynnych i drobnicy. Wielkość przeładunków w 2021 roku w Porcie Gdańsk uległa zwiększeniu również w porównaniu z danymi sprzed pandemii (+2,03% w porównaniu z 2019 rokiem). Dla Portu Gdynia oraz Portu Szczecin-Świnoujście miniony rok także przyniósł wzrost przeładunków (odpowiednio +8,2% r/r oraz +6,6% r/r). Wartości uzyskane w 2021 roku przekroczyły również wyniki z 2019 roku, odpowiednio o ponad 11% w Porcie Gdynia oraz o 3,3% w Porcie Szczecin-Świnoujście.
Pozytywne zmiany zostały odnotowane wyłącznie w 3 grupach ładunkowych spośród analizowanych siedmiu. Duży wzrost nastąpił w obsłudze paliw (+6,2 mln ton, +30,6% r/r) oraz drobnicy (+4,8 mln ton, +8,9% r/r). Zwiększenie przeładunków miało również miejsce w przypadku drewna (+0,26 mln ton, jednak obroty w analizowanej grupie ładunkowej mają niewielki udział w ogólnych obrotach polskich portów (0,4% w 2021 roku).
Jeśli chodzi o paliwa płynne, łącznie porty polskie obsłużyły 26 650,6 tys. ton tego typu ładunków, co było wynikiem o 30,6% większym niż w roku ubiegłym. Wzrosty odnotowały wszystkie główne porty polskie. w Porcie Gdańsk, który jest największym portem paliwowym w Polsce przeładowano 18 884,6 tys. ton paliw płynnych. Był to wynik o 37,9% większy niż w roku 2020, kiedy to przeładunki w wyniku pandemii załamały się o ponad 21% w porównaniu do roku 2019. Bardzo duży wzrost w Porcie Gdynia w zeszłym roku (+42,0%) związany jest z rozbudową Bazy Paliw w gdyńskim Dębogórzu, połączonej bezpośrednim rurociągiem ze Stanowiskiem Przeładunku Paliw Płynnych. w ostatnim czasie dębogórska infrastruktura powiększyła się o dwa zbiorniki.
Pozytywne zmiany zaszły w zeszłym roku również w wielkości przeładunków w grupie drobnica (+4,8 mln ton, +8,9% r/r). Wzrost miał miejsce w Porcie Gdańsk (+1,2 mln ton, +5,4% r/r) i jest to zasługa zwiększonych przeładunków kontenerowych. Imponujący wzrost zyskał Port Gdynia (+2,1 mln ton, +14,8% r/r) – zarówno dzięki zwiększonym przeładunkom wtechnologii ro-ro oraz wobsłudze kontenerów. Dla Portu Szczecin-Świnoujście ożywienie wtym sektorze to wynik zwiększonych przeładunków drobnicy promowej (przeładunki drobnicy promowej wzrosły o10,6% wstosunku do 2020 roku oraz o 7,8% w odniesieniu do 2019 roku).
Przeładunki drewna w polskich portach w 2021 roku zwiększyły się o 120,9% i osiągnęły poziom 480,9 tys. ton. Obroty w tej grupie ładunkowej wzrosły w każdym z trzech głównych portów polskich: Port Gdańsk (+798,3%), Port Gdynia (+150,6%), Port Szczecin-Świnoujście (+14,3%). Wzrosty odzwierciedlają ożywienie na rynku drewna po 2020 roku.
W pozostałych czterech grupach ładunkowych łączne przeładunki portów polskich uległy zmniejszeniu. Największy spadek miał miejsce w przypadku grupy węgiel i koks. w tej grupie spadki zanotował Port Gdańsk (-15,3%) oraz Port Gdynia (-26,3%), podczas gdy w portach Szczecin-Świnoujście obroty wzrosły (+11,8%). Ostatecznie jednak łączne przeładunki portów polskich w tej grupie ładunkowej zmniejszyły się o 10,2%. Należy jednak wskazać, że pierwsza i druga połowa roku były różne pod kątem przeładunku węgla w polskich portach, a na ostatecznym wyniku przeładunku węgla w całym roku 2021 zaważył duży spadek w drugiej połowie roku w porównaniu z analogicznym okresem roku 2020. Duże zawirowania na światowych rynkach węgla i znaczny wzrost cen tego surowca przyczyniły się do zmniejszenia importu węgla do Polski, a to zaważyło na przeładunkach portowych. w II połowie 2021 roku ceny węgla na polskim rynku były zdecydowanie niższe niż na światowych rynkach. Wynika to głównie z tego, że krajowi producenci węgla z największymi odbiorcami mają podpisane wieloletnie kontrakty, a ceny kształtowane są w nich najczęściej na cały rok z góry.
Po rekordowym roku 2020 dla portów polskich w zakresie przeładunków w grupie zboża i pasze, w 2021 roku przeładunki uległy osłabieniu o 7,3% do poziomu 8 163,7 tys. ton. Był to wynik jednak nadal o 59,0% wyższy niż ten zanotowany w 2019 roku. Spadki zanotował Port w Gdyni oraz Port Szczecin- Świnoujście, odpowiednio: -12,3% r/r oraz -4,8% r/r. w Porcie Gdańsk z kolei przeładunki w tej grupie ładunkowej wrosły (+7,6% r/r).
W 2021 roku przeładunki rudy spadły o 4,9% do poziomu 2 111,2 tys. ton w porównaniu z rokiem 2020. Do ogólnego spadku przyczyniły się zmniejszone obroty w tej grupie ładunkowej w Porcie Gdańsk (- 58,6% r/r), podczas gdy w Porcie Szczecin-Świnoujście przeładunki wzrosły (+12,2% r/r). Port Gdynia nie przeładowuje rudy.
W 2021 roku osłabieniu uległy także przeładunki w grupie ładunkowej inne masowe. Łącznie główne porty polskie przeładowały 8 957,7 tys. ton tego rodzaju ładunków, co było wynikiem o 3% mniejszym niż w roku poprzednim. Spadki zanotowały dwa porty: Port Gdańsk (-5,8% r/r) i Port Szczecin- Świnoujście (-5,3% r/r), podczas gdy w Porcie Gdynia obroty innymi ładunkami masowymi wzrosły (+9,3% r/r).
W 2021 roku w strukturze ładunkowej polskich portów zwiększył się udział paliw płynnych (+4 p.p.). Udział węgla i koksu spadł do poziomu 8% (-2 p.p. w odniesieniu do 2020 roku) – Wykres 2.
Kontenery
W minionym roku polskie porty obsłużyły ponad 270 tys. TEU więcej (+9,3%) niż w 2020 roku. Wyniki portów były również oniemal 140 tys. TEU wyższe niż wrekordowym 2019 roku. Na wzrost przeładunków kontenerowych miał wpływ wzrost światowej konsumpcji oraz wdrożenie polityk rządowych mających na celu zwiększenie aktywności gospodarczej.
Obecnie Port Gdańsk jest największym portem kontenerowym na Bałtyku. w 2021 roku po raz pierwszy wyniki roczne portu były wyższe niż wyniki Portu St. Petersburg. Dobry wynik to zasługa obrotów w terminalu DCT. w 2021 roku terminal DCT obsłużył rekordową ilość ponad 2,09 mln TEU, co stanowi wynik o 9,3% wyższy niż w 2020 roku oraz o niemal 2% wyższy niż w ostatnim roku przed pandemią.
Wysokie wyniki przeładunków odnotował również Port Gdynia. Na wzrost przeładunków kontenerowych w Porcie Gdynia wpłynęło uruchomienie nowych połączeń feederowych oraz oceanicznych. W lutym 2021 roku Port Gdynia zyskał połączenie z portem w Hamburgu oraz Bremerhaven obsługiwane przez Maersk. Statki zawijają do terminalu BCT, a następnie do portów Basenu Morza Śródziemnego (m.in. Turcji, Tunezji oraz Algierii). Z kolei od marca zeszłego roku do terminalu BCT zawijają statki operatora Viasea w ramach cotygodniowego połączenia Gdynia-Oslo-Kłajpeda, a także operatora Unifeeder łączące Gdynię z Wielką Brytanią. Ze względu na rosnące zainteresowanie transportem morskim do Wielkiej Brytanii po Brexicie, w czerwcu Containerships uruchomił połączenie z portów Gdynia oraz Kłajpeda z brytyjskimi Teesport i Tilbury. Wśród połączeń oceanicznych z/do Portu Gdynia znalazło się połączenie operatora MSC łączące Gdynię z Portem Rades w Tunezji oraz Indiami i Pakistanem (z zawinięciem do terminalu BCT) oraz transatlantyckie połączenie armatora Hapag-Lloyd – ładunki płyną z terminalu GCT bezpośrednio do portów Ameryki Północnej. Oba połączenia dedykowane są polskiemu eksportowi. Dla gdyńskiego terminalu BCT miniony rok okazał się rekordowy – przeładowano 573 784 TEU. Terminal GCT również odnotował zwiększenie przeładunków, do 411 038 TEU.
Jedynym portem, w którym nastąpił spadek obsługi kontenerów w porównaniu z 2020 rokiem jest Port Szczecin-Świnoujście (-4 676 TEU, -5,39% r/r). Wyniki portu są jednak wyższe niż uzyskane w 2019 roku.
Obsługa ładunków w technologii ro-ro
W zeszłym roku przeładunki jednostek frachtowych w polskich portach zwiększyły się o 10,9% r/r. Wszystkie porty odnotowały wzrost zarówno w obsłudze aut osobowych, jak również jednostek frachtowych. Co więcej, w Porcie Gdańsk i Szczecin-Świnoujście wartości z 2021 roku przekroczyły wyniki z 2019 roku. w przypadku Portu Gdynia obsługa zarówno aut, jak i jednostek frachtowych wróciła do wartości zbliżonych sprzed pandemii. Wyniki Portu Gdynia w najbliższym czasie mogą ulec wzrostowi ze względu na zwiększenie częstotliwości zawinięć armatora Finnlines do terminalu OT Port Gdynia. Od stycznia 2022 operator oferuje 6 zawinięć w tygodniu.
Pasażerowie linii promowych
Zmniejszenie restrykcji wprowadzonych z powodu pandemii koronawirusa wpłynęło na pozytywne zmiany w sektorze obsługi podróżnych w zeszłym roku w porównaniu z rokiem 2020. w ubiegłym roku polskie porty łącznie obsłużyły 1,6 mln pasażerów, czyli o 11,7% więcej niż w 2020 roku, wzrosty rok do roku zanotowały wszystkie porty. Warto jednak zaznaczyć, że pomimo ożywienia w obsłudze przewozów promowych wartości nie wróciły jeszcze do poziomu sprzed pandemii. Ruch na dużo niższym poziomie niż w 2019 utrzymuje się zwłaszcza w Porcie Gdynia, który obsługuje ruch turystyczny na linii Gdynia-Karlskrona. w minionym roku port obsłużył o 35,9% mniej podróżnych niż w 2019 roku. Polskie porty nie są odosobnionym przypadkiem – większość portów na Bałtyku również nie powróciła jeszcze do wartości sprzed pandemii (m.in. Helsinki, Tallinn, Göteborg).
Obsługa statków wycieczkowych
Miniony rok przyniósł wzrost liczby obsłużonych turystów oraz zawinięć statków wycieczkowych w porównaniu z 2020 rokiem. Jednak wciąż trwająca pandemia i związane z nią restrykcje oraz ograniczenia nie pozwoliły na odbudowę tego rynku ipowrót do wielkości sprzed pandemii. w największym polskim porcie obsługującym ruch wycieczkowy – w Porcie Gdynia – obsłużono wyłącznie 13 cruiserów. w Porcie Szczecin-Świnoujście, który obsługuje również turystyczny ruch rzeczny, pomimo większej liczby zawinięć statków w 2020 roku, obsłużono mniej podróżnych niż w 2021 roku ze względu na ograniczenia dotyczące zmniejszonej liczby pasażerów na burcie.
Autorzy:
Ewelina Ziajka
Specjalista ds. analiz rynkowych ewelina@actiaforum.pl
telefon: +48 505 925 436
Monika Rozmarynowska-Mrozek
Lider projektów konsultingowych monika@actiaforum.pl
telefon: +48 798 645 201
Actia Forum sp. z o.o.
ul. Pułaskiego 8, 80-368 Gdynia, +48 58 627 24 67, www.actiaforum.pl
Fot.: Port Gdańsk
