Na terenie Remontowa Shipbuilding odsłonięto obelisk, który upamiętnia Kasę Wzajemnej Pomocy i Bractwo Oblatów św. Brygidy. Obie organizacje działały w latach 80., druga była następczynią pierwszej. Kasa Wzajemnej Pomocy stanowiła reakcję pracowników Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte na opresyjną działalność władz stanu wojennego. Bractwo Oblatów św. Brygidy było obywatelskim wsparciem dla Kościoła katolickiego w nasilającej się konfrontacji z aparatem partii komunistycznej schyłkowych lat PRL. Uroczyste odsłonięcie obelisku odbyło się 15 stycznia 2024 roku.
“Północna” przeciw stanowi wojennemu
Kasa Wzajemnej Pomocy działała w latach 1982-1983 w Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte w Gdańsku (obecnie Remontowa Shipbuilding). Spontanicznie utworzyli ją pracownicy gdańskiej Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte w styczniu 1982 roku. Organizacja działała jawnie, jej celem było niesienie pomocy rodzinom internowanych, aresztowanych i wyrzuconych z pracy kolegów w okresie stanu wojennego. Głównymi organizatorami byli członkowie zawieszonej Rady Pracowniczej: Roman Wyżlic, Andrzej Adamczyk, Jan Wójcik, Andrzej Raubo.
Składki płaciło około 70–80% załogi z kierownikami wyższego szczebla włącznie. Oprócz inicjatorów przedsięwzięcia wyróżniali się Stanisław Hałuszczak, Bogdan Włoch, Janusz Tokarski, Marian Bogdanowicz, Franciszek Karbowski, Kazimierz Kortoniuk, Jan Szypniewski, Benedykt Szymański, Krzysztof Żmuda, Andrzej Treder, Edward Kossakowski, Gerard Lidzbarski i Mieczysław Żuk.
Z funduszy Kasy opłacano adwokatów, a za grzywny nałożone kolegia karne płacono udzielając zapomóg lub pożyczek w stosownej wysokości. Za pośrednictwem zatrudnionych w stoczni specjalistów z Republiki Federalnej Niemiec sprowadzano leki z zagranicy. Według dokumentów śledczych, miesięcznie zbierano około 35 000 zł, co oznacza, że płacących było około 3500 stoczniowców (mniej więcej tyle co członków „S” przed stanem wojennym). Do kwietnia 1983 roku wypłacono ponad 307 000 zł oraz udzielono czteroletnich pożyczek na 15 000 zł. Ponadto podczas aresztowania organizatorów, zarekwirowano ponad 134 000 zł oraz 620 DM i 10 CHF. (Przytaczamy dokładne kwoty, ale należy pamiętać, że ówczesna wartość poszczególnych walut była zupełnie inna niż dzisiaj, a ponadto złotówka lat PRL stanowiła jedynie lokalną jednostkę monetarną, niewymienialną w legalnym obrocie międzynarodowym – oznacza to, że dolar amerykański, marka niemiecka, czy frank szwajcarski były w ówczesnej Polsce przedmiotem obrotu czarnorynkowego). Jawna działalność Kasy została przerwana w wyniku aresztowania R. Wyżlica i A. Adamczyka w czerwcu 1983 roku, a tajna trwała do końca 1983 roku. W styczniu 1984 roku KWP została przekształcona w Bractwo Oblatów św. Brygidy.
Z Kościołem przeciwko “komunie”
Bractwo Oblatów św. Brygidy było niezależną organizacją osób świeckich, która powstała przy kościele św. Brygidy w Gdańsku, we współpracy z ks. Henrykiem Jankowskim (styczeń 1984).
Bractwo integrowało ludzi wokół wartości Kościoła katolickiego i było odpowiedzią na rosnące poczucie beznadziei po spacyfikowaniu Solidarności przez władze stanu wojennego. Założyciele Bractwa usiłowali zapobiec rozbijaniu więzi międzypracowniczych, demoralizacji, rosnącemu egoizmowi i obojętności na los bliźniego. Dążono do przygotowania możliwie dużej grupy ludzi wychowanych w duchu społecznej nauki Kościoła, mogących w przyszłości stanowić trzon organizacji społecznych. Działalność charytatywna, organizacja wykładów i seminariów prowadzonych przez członków Rady Społecznej Episkopatu lub osoby przez nią rekomendowane (Andrzej Drzycimski, Tomasz Strzembosz, Aurelia i Zygmunt Polańscy, Jerzy Godlewski, Władysław Siła-Nowicki, Jerzy Grzywacz, Jerzy Zaleski, Tadeusz Adamek i in.).
W miarę upływu czasu Bractwo rozrastało się liczebnie i brało na siebie nowe zadania. Początkowo pełniło funkcje porządkowe podczas uroczystości kościelnych i procesji Bożego Ciała. W 1984 r. skupiało już ok. 400 osób. Poszukiwano osób chętnych do członkostwa także w innych zakładach pracy Trójmiasta. Po śmierci ks. Jerzego Popiełuszki członkowie Bractwa ochraniali Msze za Ojczyznę. Przeciwdziałano prowokacjom ze strony SB i MO. Od 1985 stałe dyżury przy obsłudze pielgrzymujących do grobu ks. Jerzego w Warszawie. Powołano wówczas Domy Oblatów w Tarnowskich Górach, Głogowie, Piekarach Śląskich, Słupsku, Bytomiu, Brzegu, Kędzierzynie-Koźlu, Bydgoszczy oraz starostwa w Elblągu i Legnicy.
W uroczystości odsłonięcia obelisku na terenie Remontowa Shipbuilding uczestniczyli m.in. abp Tadeusz Wojda, pracownicy IPN, a także przedstawiciele gdańskiego oddziału NSZZ Solidarność.
Fot.: Piotr Wittman/gdansk.pl
