ORP Grom. Była to pierwsza tak poważna strata Polskiej Marynarki Wojennej w akcjach na Zachodzie, a okoliczności utraty tego pięknego okrętu rozpatrywane są do dziś.
W okresie przedwojennym uczestniczył w trzech kurtuazyjnych wizytach w portach zagranicznych, reprezentując Marynarkę Wojenną RP. Realizując plan „Peking” przedostał się we wrześniu 1939 roku wraz z dwoma innymi polskimi niszczycielami do Wielkiej Brytanii. Podczas II wojny światowej pełnił służbę patrolową i ochraniał konwoje na wodach wokół Wysp Brytyjskich oraz na Morzu Północnym. W trakcie służby wojennej okręt przebył 15 000 Mm. Uczestniczył w 20 patrolach operacyjnych, eskortował pięć konwojów przybrzeżnych i sześć pełnomorskich. Siedmiokrotnie atakował nieprzyjacielskie okręty, dwukrotnie odpierał ataki lotnicze.
Wspierał działania wojsk lądowych w trakcie kampanii norweskiej. Zatopiony 4 maja 1940 roku przez samolot niemiecki w Rombakkenfjordzie pod Narwikiem.
Budowa i realizacja
Przed budową najsłynniejszej chyba pary polskich niszczycieli – Groma i Błyskawicy – rozpisano trzy przetargi. Dwa pierwsze (francuski i szwedzki) nie przyniosły rozstrzygnięcia.
Trzeci przetarg, najważniejszy, ogłoszono w lipcu 1934 r. Zaproszono do niego stocznie brytyjskie: Thornycroft, Cammell Laird, Hawthorn Leslie, Swan Hunter, Vickers-Armstrongs oraz Yarrow. Nieco później, bo 2 sierpnia 1934 r., list ofertowy i warunki techniczne wydano również przedstawicielowi stoczni John Samuel White w Cowes.
Brytyjskie stocznie w tym czasie były głównym dostawcą niszczycieli na eksport. W latach 1921-1939 przekazały 7 krajom Europy i Ameryki Południowej 25 okrętów tej klasy; dalszych 45 zbudowano w miejscowych stoczniach według brytyjskich projektów lub przy pomocy Anglików. Na niszczycielach projektowanych przez Brytyjczyków (lub z ich pomocą) pływali marynarze Grecji, Hiszpanii, Holandii, Jugosławii, Polski, Portugalii, Rumunii i Turcji oraz Argentyny, Brazylii i Chile. Drugie w tym zestawieniu Włochy mogły pochwalić się 10 niszczycielami zbudowanymi dla Rumunii, Grecji i Turcji, zaś Francja wyeksportowała tylko 3 niszczyciele – do Polski i Jugosławii (plus 2 licencyjne).
Brytyjczycy ochoczo odpowiedzieli na polskie zapytania. Obecnie bliżej znamy dwa projekty powstałe w odpowiedzi na przetarg, zaproponowane przez stocznie Thornycroft i Swan Hunter; ich rysunki zaprezentowano we wspomnianej wcześniej publikacji AJ-Press. Oba przedstawiają okręty o klasycznym kadłubie niszczyciela, z podniesioną dziobówką i ze stosunkowo niską sylwetką. Na dziobie umieszczono jedno stanowisko artyleryjskiego z dwiema armatami kal. 120 mm, a na rufie – dwa takie same stanowiska, zgodnie z „Warunkami technicznymi dla projektu kontrtorpedowców” wydanymi przez Kierownictwo Marynarki Wojennej (dalej – KMW) w styczniu 1934 r. Oba projekty przedstawiają też okręty dwukominowe.
Komisja Przetargowa na posiedzeniu 4 września 1934 r. wybrała ofertę brytyjskiej stoczni John Thornycroft Co. Ltd. w Southampton, jednak jej cena okazała się zbyt wysoka. Wobec powyższego, w grudniu 1934 r. podjęto rozmowy ze stocznią J. S. White. Na życzenie strony polskiej stocznia dokonała w projekcie szereg zmian, a w styczniu 1935 r. główny projektant stoczni White, p. H. Carey, przybył do Gdyni i tam obejrzał Wichra i Burzę. Przedstawiono mu polskie opinie zebrane po kilku latach eksploatacji tych okrętów i zasugerowano zmiany, które polska strona uznała za konieczne.
Niestety, nie znamy na razie dokładnego wyglądu projektu przedstawionego przez stocznię J. S. White. Możemy jednak mieć o nich pewne wyobrażenie, posługując się szkicami znajdującymi się w dokumentacji Polskich Zakładów Optycznych. PZO projektowały (a później wykonały) zespoły przyrządów kierowania ogniem dla okrętowej artylerii i wyrzutni torped dla Groma i Błyskawicy oraz najwyraźniej na bieżąco były informowane o zmianach w projekcie, proponowanych najpewniej przez KMW.
źródło http://www.zbiam.pl / fot.https://audiovis.nac.gov.pl/obraz/79148/ – Narodowe Archiwum Cyfrowe
