Był największym i najdziwniejszym okrętem w historii Polskiej Marynarki Wojennej. Zbudowany został w 1899 jako krążownik pancernopokładowy d’Entrecastaux, z przeznaczeniem do służby w zamorskich koloniach Francji. Przed I wojną światową bazował głównie na Dalekim Wschodzie, biorąc m.in. udział w tłumieniu chińskiego „powstania bokserów”. Podczas I wojny światowej operował m.in. w rejonie Kanału Sueskiego, zwalczając siły tureckie. Po wojnie trafił do Belgii, gdzie przystosowany został do roli pływających koszar. W 1927 okrętem zainteresowali się Polacy, szukający jednostki na bazę dla okrętów podwodnych. Następnie zdecydowano także, że pomieści on Szkołę Specjalistów Morskich. Początkowo nadano okrętowi nazwę Król Władysław IV.
30 lipca 1927 w Cherbourgu nastąpiło podniesienie polskiej bandery i zmiana nazwy na ORP Bałtyk. Okręt na holu, przez Kanał Kiloński, dotarł do Gdyni 11 sierpnia. Poddany został remontowi i przebudowie w Stoczni Gdańskiej, a dalsze prace prowadziły Warsztaty Portowe Marynarki Wojennej w Gdyni. Przystosowano wnętrza do nowych celów – na dolnym pokładzie zorganizowano pomieszczenia mieszkalne Szkoły, a na bateryjnym sale wykładowe i gabinety. W pomieszczeniu dziobowym utworzono szkolny warsztat mechaniczny.
Okręt był zakotwiczony przed wejściem do basenu nr X na Oksywiu, stając się stałym, bardzo charakterystycznym elementem krajobrazu gdyńskiego portu.
Szkołę Specjalistów Morskich (od 1935 – Centrum Wyszkolenia Specjalistów Floty) ulokowano na Bałtyku dopiero na początku 1929, a w 1930 okręt wszedł w skład Dywizjonu Szkolnego. Prowadzono na nim kursy dla marynarzy specjalistów i podoficerów oraz kursy aplikacyjne dla podporuczników. Na pokładzie odbywały się uroczyste promocje oficerskie absolwentów Szkoły Podchorążych Marynarki Wojennej. ORP Bałtyk pełnił także funkcje reprezentacyjne, będąc okrętem flagowym dowódcy floty.
1 września 1939 podczas nalotu niemieckich bombowców na port, Bałtyk został trafiony bombą w nadbudówkę rufową, co wywołało niewielki pożar. Z uwagi na niecelowość obrony okrętu, stanowiącego znaczny cel, został on 11 września opuszczony przez załogę, która dołączyła do obrońców Kępy Oksywskiej. Po ustaniu walk, Bałtyk używany był przez Niemców jako hulk mieszkalny, po czym został złomowany.
Zachowały się trzy kotwice typu admiralicji z ORP Bałtyk. Zdemontowane z okrętu jeszcze w 1932 i złożone na Oksywiu przetrwały wojnę. Jedna, po 1945 umieszczona została (wraz z fragmentem oryginalnego łańcucha kotwicznego) przed Domem Marynarza na ul. Piłsudskiego. W czerwcu 2020 przekazana przez władze Polskich Linii Oceanicznych MMW, zdobi odtąd fronton budynku Muzeum. Druga kotwica (pozbawiona jednak oryginalnej poprzeczki), umieszczona została przed budynkiem Wydziału Nawigacyjnego Uniwersytetu Morskiego. Trzecia, po wojnie, wywieziona została do Warszawy i znajduje się obecnie w Porcie Czerniakowskim.
źródło/ fot. mmw
